Mat 5 | HUI | STEP | Yasuhanda wali agali dewaore bu hearu de hondowa bare hari mbira weago iraga howa berene. Ani berearia ibunaga talima piaga biaru ti ibu bereagoria ibalu bira mabu bini.

a 5.3Iba 51.17, Ais 57.15, Lg 6.20

b 5.4Ais 61.2, Lg 6.21, Mo 7.17

c 5.5Iba 37.11, Ais 29.19

d 5.6Ais 55.1-2, 65.13

e 5.7Md 6.14, Mg 11.25, Hi 6.10, Ya 2.13

f 5.8Iba 15.2, 24.3-4, 51.10, 73.1, 1Ko 13.12, Hi 12.14, 1Yo 3.2-3

g 5.9Md 5.45, Lg 6.35, Lm 14.19

h 5.102 Ko 4.17, 2Ti 2.12, Hi 12.4, 1Pi 3.14

i 5.11Lg 6.22, Ya 1.2, 1Pi 4.14

j 5.122 Bit 36.16, Lg 6.23, Ab 5.41, 7.52, 1Te 2.15, Hi 11.32-38, Ya 5.10, 1Pi 4.13

k 5.13Md 9.50, Lg 14.34-35

l 5.14Min 4.18, Yo 8.12, 9.5, Pb 2.15

m 5.15Mg 4.21, Lg 8.16, 11.33

n 5.16Yo 15.8, 1Ko 14.25, Eb 5.8-9, 1Pi 2.12

o 5.17Md 3.15, 9.13, 10.34-35, Lm 3.31, 10.4, Ga 3.24

p 5.18Lg 16.17, 21.33

q 5.19Ya 2.10

r 5.20Lm 9.31, 10.3

s 5.21Har 20.13, 21.12, LBM 24.17, Man 5.17

t 5.22Ya 1.19, 1Yo 3.15

u 5.23Md 8.4, 23.19, Mg 11.25

v 5.24Md 18.15-20, 1Ti 2.8, 1Pi 3.8

w 5.25Md 6.14-15, 18.34-35

x 5.27Har 20.14, Man 5.18

y 5.282 Sml 11.2, Min 6.25, 2Pi 2.14

z 5.29Md 18.9, Mg 9.47, 1Ko 9.27, Kl 3.5

aa 5.30Md 18.8, Mg 9.43

ab 5.31Man 24.1-4, Yar 3.1, Md 19.7, Mg 10.4

ac 5.32Md 19.9, Mg 10.11-12, Lg 16.18, Lm 7.3, 1Ko 7.10-11

ad 5.33Har 20.7, LBM 19.12, Dag 30.2, Man 23.21

ae 5.34Ais 66.1, Md 23.22, Ab 7.49, Ya 5.12

af 5.35Iba 48.2, Ais 66.1

ag 5.37Kl 4.6, Ya 5.12

ah 5.38Har 21.24, LBM 24.20, Man 19.21

ai 5.39LBM 19.18, Ais 50.6, Lg 6.29, Yo 18.22-23, Lm 12.17-19, 1Ko 6.7, 1Pi 3.9

aj 5.401 Ko 6.7

ak 5.42Man 15.8-10, Lg 6.30, 6.35

al 5.43Man 23.6, Iba 41.10

am 5.44Har 23.4-5, Lg 23.34, Ab 7.60, Lm 12.14, 12.20, 1Ko 4.12-13, 1Pi 2.23

an 5.45Yob 25.3, Eb 5.1

ao 5.48LBM 11.44, 19.2, Man 18.13, Lg 6.36, Kl 1.28, 1Pi 1.15-16

‏ Matthew 5

Yasuhanda hari weagoria howa bi mana laminigo ogo

1 Yasuhanda wali agali dewaore bu hearu de hondowa bare hari mbira weago iraga howa berene. Ani berearia ibunaga talima piaga biaru ti ibu bereagoria ibalu bira mabu bini. 2 Ogoriani berearia ibugua tihondo bi mana lawai halu berene.

Turu holene ngago ogo

(Lugu 6.20-23)

3 I̱ miniha nakarulape ko lo mitangi bu karu Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria tinagaore ngago ti turu ho holene nga. ^a

4 Dara ho karu Ngode Datagaliwabehanda ti mo turu holebiragonaga ti turu ho holene nga. ^b

5 Tini mo dindiha haga bu karu Ngode Datagaliwabehanda, Ngulebero, lowinigo tigua mo yulebiragonaga ti turu ho holene nga. ^c
6 Ngode Datagaliwabehanda hame ledadagua bua timbuni ho karu Ngode Datagaliwabehanda tini hame larago mo to̱lai holebiragonaga ti turu ho holene nga. ^d
7 Wali agali maruhondo dara howa biamogo biaga karu Ngode Datagaliwabehanda ti dara howa biamogo bulebiragonaga ti turu ho holene nga. ^e
8 Mini gahengewi ko bua nahaga karu tigua Ngode Datagaliwabe de hondolebiragonaga ti turu ho holene nga. ^f
9 Mo palia holenenaga biabe bialu karu Ngode Datagaliwabehanda tihondo, I̱ waneigini, lolebiragonaga ti turu ho holene nga. ^g
10 Ngode Datagaliwabehanda hame ledadagua bialu howa tandaga nalu karume Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria tinaga ngago ti turu ho holene nga. ^h
11 Tígua i̱ porodagua talima ibalu kamigonaga wali agali marume tí mege biragolabi mo tandaga haragolabi ke̱ halu nde laragolabi mana urunibi biragola tí turu ho holene nga. ⁱ 12 Ngode Datagaliwabe manalatagi haga bamba henerume tandaga ogonidagua dege nalu hene. Dahuliya andagani tínaga emena timbuniore wia do kago turu timbuniore ho halimu. ^j

Ibi wá holenelanaga galone ngago ogo

(Maga 9.50, Lugu 14.34-35)

13 Wali agali tara tara bibahendenaga ibi ale tí kamigoni. Ibi ibuninaga dende ereba hayagua lone mo dende bia habe nahe nga. Ibi ko halu dindini waharagola wali agali geme hengedaga nga. ^k

14 Wali agali dindi bibahendeni tara tara karunaga wá holene ale tí kamigoni. Tano timbuni dindi bare hombeneni bu karu mo ge nahabehe ka. ^l 15 Mbiralime lamu delowa ndisi be timbuni ngago andaneha nawiaga. Ani biagadagua ndo anda ogoniha bedaru bibahende wá haame helo ibugua lamu dedago dagia daligani mo wiaga. ^m 16 Ogonidagua tínaga wá holene wali agalime de hendelo mo wá holene nga. Tígua mana bayale beramigo de hondowa wali agalime tí Aba dahuliya andaga kagonaga mini yaraga helonaga ani mo wá halu holene nga. ⁿ

Mosese heneyangiMana lowinigonaga te ogo

17 Mosese heneyangiMana lowinigobi Ngode Datagaliwabe manalatagi haga heneyarume mana lawai henegobi i̱na mo wahole ibiruda mitangi bidamibe. I̱na mo wahole ndo ibiru. Tigua bi lowinigo lola helonaga i̱ íbu kogoni. ^o 18 Hari daligabi dindibi wiaabo kadagua Mosese heneyangi Mana lowinigonaga bi emeneorebi mbira ereba nahe maha bibahende hamaro birangi hangu ereba holebirago manda bilimu. ^p 19 Anigo mbiralime mana uruni lowiniyaria dunini ndo emeneorerubi ngago ibuni nabi howa marumebi nabilo biawai hayagua o biago ibu Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria dunini maru karubi ndo ibu niraore holebira. Ani biradagua ndo mbiralime mana uruni lowiniyadagua bialu maru karumebi bilo biawai hayagua ogoni ibu Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria timbuni duniniore holebira. ^q 20 Anidago i̱na bi mbira langero. Ngode Datagaliwabehanda mana tigabi tígua bilimulo hame ledago Mana lowinigo lawai haga karumebiPerisi agali karumebi biagadagua ndo tígua ti bolangua halu nabirimiyagua Ngode Datagaliwabehanda Handame Ho Kagoria anda napoleberami. ^r

Keba holenenaga mana ogo

21 Bambaore wali agali hearuhondo bi laminigo ogo, Wali agali homelo nababe. Mbiralime ogonidagua biyagua godi lolene wulebira, lalu bi ogoni leneyago tí hale harimigoni. ^s 22 Anigo áyu i̱na tíhondo agua laro. Mbiralime ibu hamenehondo keba hayagua ogoninaga godi lolene wulebira laro. Agali mbirame ibu hamenehondo, Í̠ habane nabulene kegoni, layagua ibubi o layagonagaganisolo agali kagoria haru polebira. Agali mbirame ibu hamenehondo, Í̠ koore mini nawi ke, layagua o layagonaga heli dindini ira dedagoria polene henge ibunime mo wulebira. ^t 23 Anigo í̠ mbirale Ngode Datagaliwabehondo mule bo lomabu miaga dagiani mule bereria í̠ hameneme í̠hondo mbirale mbiranaga keba ka lo mitangi biriyagua ^u 24 nde mbirale mulene biago bo lomabu miaga dagia kawareni ngelalu í̠ hamene karia mo palia hole abale pobe. Mo palia halu dai buwa mbirale Ngode Datagaliwabehondo mule wirigo mibe. ^v

25 Mbiralime í̠la godi lolenaga, I̱la godi labiya mba, layagua godi lagane andaha anda nape howa ibula abale mo tiga bulene manda bibe. Godi lole haru piyagua godi dabagane agali kagohondo í̠ minu mulebira. Minu miragola godi dabagane biagome í̠ dandayi gini ya haragola tigua í̠ garabaya andaha helolebira. ^w 26 Ani biragola í̠na ko birigonaga yolo miaiore habelo garabaya andaha helaabo holebirago lalu langero.

Wali agali kayu bulenenaga te ogo

27 Bambaore bi lowinigo ogo, Wali agali kayu nabibe, lalu bi ogoni leneyago tí hale harimi. ^x 28 Anigo áyu i̱na tí langialu agali mbirame wali deme hondowa dimagoli hayagua ibugua miniha wali biagoni yaore biya laro. ^y 29 Í̠naga de tigame í̠ ko mo bia hayagua halu wahabe. Í̠ tingininaga aria mbirago nahe howa holene bayale nga. Í̠naga tingini bibahende hai howa heli dindiha mo bape holenego nde koorego. ^z 30 Í̠naga gi tigame í̠ ko mo bia hayagua gi ogoni gandulo wahabe. Í̠naga gi mende hangu howa holenego bayale nga. Í̠naga tingini bibahende hai howa heli dindiha polene nde koorego. ^aa

Wali agali dabu buwa waharanaga mana ngago ogo

(Madiu 19.9, Maga 10.11-12, Lugu 16.18)

31 Bambaore bi mende lowinigo ogo, Agali mbirame ibu one wahole manda biyagua ibugua bebani gili buwa ibu onehondo mulene nga, lalu leneya. ^ab 32 Áyu i̱na tí langerogo agali mbirame ibu one agali mendela kayu biragola ndo bame wahayagua ibugua ibu one biagome agali kayu bilo mo bia hara. Agali mbiralime agali mende one wahenego dabu biyagua o ibugua wali biago kayu dege biragoni. ^ac

Mbirale mbira buleore bero lalu bi lowini ngago ogo

33 Bambaore wali agali hearuhondo bi laminiyago ogo, Bi mbira í̠na buleore lalu lo wirigo waholene nawi. Anduane Homogohondo mbirale mbira buleore bero lo wirigo bibe, lalu bi ogoni leneyagobi tí hale harimi. ^ad 34 Anigo i̱na áyu tí langerogo bi lo wialu howa mbirale mbiranaga mini lalu ndo wilimu. Dahuliya andaga Ngode Datagaliwabenaga handame ho biragane ngago tígua, Dahuliya andani ngadagua buleore bero, lalu nalo wilimu. ^ae 35 Dindini Ngode Datagaliwabehanda ibunaga ge dogolo wiaga ngago tígua, Dindi ngadagua buleore bero, lalu nalo wilimu. Yarusaleme handame haga kini timbuni kagonaga dindi ngago tígua, Yarusalemeni ngadagua buleore bero, lalu nalo wilimu. ^af 36 Í̠ninaga haguani kadagua buleore bero, lalu nalo wibe. Irane ogo í̠nime mandari mbirago mo pela halubi mo mindi bia halubi nabibehe kegoni. 37 Tígua lalu, E̱bi ndobi dege lalu lalimu. Bi marubi larimiyagua bi o larimiruni tene dama Heyolabeha howa ibiragola larimi. ^ag

Pani badai bulenenaga mana ngago ogo

(Lugu 6.29-30)

38 Bambaore bi lenego ogo, De mbira halu waharagonaga pani de mbira halu wahaga. Ne mbira hondo waharagonaga pani ne mbira hondo wahaga, lalu bi ogoni leneyago tí hale harimigoni. ^ah 39 Anigo áyu i̱na tí langerogo mbiralime tíhondo ko biyagua tígua ko bia dai nabilimu. Mbiralime í̠naga pe tigahayagi bayagua pe lehayagibi belo beregedabe. ^ai 40 Mbiralime í̠ godi lole haru pialu howa í̠naga aga tingiliya ngulene nga layagua í̠naga dagare tingiliyabi tago bialu mibe. ^aj 41 Ami agali tínaga dindini bu karu aria mbiragome, I̱naga togi nu mabu tu mbira poa nakeha hanalu pu layagua í̠na mabu tu ki hono bolangua habe. 42 Mbiralime, Mbirale ogoni i̱ ngi, layagua nde mibe. Mendealime, Ogoni ya dai buliya i̱ ngi, layaguabi nde ya dai bilo mibe. ^ak

Waitigi karuhondo gubalini holenenaga mana ngago ogo

(Lugu 6.27-28, 32-36)

43 Bambaore bi leneyago ogo, Í̠naga nenegeruhondo gubalini ho habe. Í̠naga waitigi karuhondo handabe manga ho habe, lalu bi ogoni leneyago tí hale harimigoni. ^al 44 Ani anigo i̱na tí ogodagua langerogo tínaga waitigi ho karuhondo gubalini ho halimu. Tí mo tandaga halu karu bayale helonaga tígua Ngode Datagaliwabehondo bi la halimu. ^am 45 Ani bulene ngago irane tí Aba dahuliya andaga kagonaga waneigini hole ani bilimu. Aba ibugua wali agali ko bayalebi ta nabi kagoria ibunaga ni daame helaga ka. Ibugua wali agali ko biaga karubi bayale biaga karubi ta nabi bibahendehondo ta halu miaga ka. ^an 46 Tí gubalini hagaru hangu gubalini harimiyagua Ngode Datagaliwabehanda tínaga emena aginaga ngulene ngabe. Dagisi muni ngi laga karume ti nde ani dege biaga ka. 47 Tígua tínaga nenegeru hanguhondo bi turubi larimiyagua tí mana biagane winiyadagua ndo bayale taraore mbira birimibe. Wali agali Ngode Datagaliwabe mitangi nabiaga karume tibi ani dege biaga ka. 48 Tí Aba dahuliya andaga kago ibu mini baya buruguleorewi kadagua tíbi mini baya buruguleorewi holene nga. ^ao