‏ Matthew 5

Iesu golo kukunai evopatato

1Iesu na talima gutuma gutuma egitarato, golo taai everageto, atanai etanu-talito. Gena melo ia genai geagoto. 2Ne ia na evega-ripa-tinarato, netiwato:

Verere taunataunana

Luka 6:20-23

3“Aoma talimara, Palagu genaimo gevetapekauna talimara, pia verere, kwalana Palaguna Basileia ira geria.
4Raira etoma aora gevitivitina talimara pia verere, kwalana Palagu na geria aovitiviti pene vega-aikira.
5Aoma talimara pia verere, kwalana Palagu na tanopara maparana ira pene venira.
6Kala rorirori vitona na evitorana e nanuna na ekalarana talimara pia verere, kwalana roe nea vou pia gani-tinage-tupu.
7Vegita-vetuga talimara pia verere, kwalana Palagu na ira maki pene gita-vetugara.
8Raira aora nama iwavagi talimara pia verere, kwalana ira na Palagu pia gitaa.
9Raira etoma vevega-maino kalara gekalarana talimara pia verere, kwalana Palagu na ira natunai pene kilagira.
10Raira etoma kala rorirorira gekalarana galamanai gevega-viti-vuarana e gevega-rakavarana talimara pia verere, kwalana Kupa Basileia ira geria.
11Pene au muliku ai golakana galamanai gomi pia munemune-agimi, pia vega-vitivitimi e kila rakavara irauirau gemi ai pia kilagira e pia kilagi-opakaumi, pio verere. 12Pio verere, e mapio verere, kwalana Palagu na voimi kamuna pene venimi kupai. Ekala gelegelena, gomi mulimi talimara e, peroveta talimara kunera, maki vovetaina gevega-rakavarato.”

Tamena e maeka

Mareko 9:50; Luka 14:34-35

13“Gomi tanopara tamenana. Pene tamena mamina taunataunana pene aiki ne, arigi rauparai mamina mapene waikule? Ia e warau perakava, ati gena nama ta. Gaura pakurai pia piatogaa, taunilimalima gagera na pia pana-talia.

14Gomi tanopara maekana. Golo kukunai gevega-rugaato vanugana ati pene veavuga ripa. 15Lamepa pia kapua maki, rivu kapulenai ati pia taoa, na lamepa taotaona patana taunataunanai pia tao-kaua. Ne ia maekana na numa talimara maparara pene waera. 16Gelegelena, gomi gemi maeka taunilimalima wailarai vovetaina pio vega-matagaira, pe gemi kala namara pia gitara, Tamami kupai etaluna pia vega-ragea.”

Iesu e rova

17“Evetaina ragai pio tugamagi, au avogomaito Mose na rova e peroveta talimara geria kila ati ganirai pana vega-agora ulanana. Aikina. Au ati avogomaito vokila ati ganirai pana vega-agora ulanana, na pana vega-taunataunara e pana vega-gugulura ularana. 18Avaikila-taunataunamina, kupa e tanopara roe gemiana aonai, rova gena leta keivagina ta pa gena koma ta ati vagi pene lekwalekwa, pene ago, rova maparara ganira taunatauna pia wala. 19Vovetainai, talima taa na rova keivagina ta pene karoverave-venia, e gena ririwa kalanai talima reketa ekala gelegelenai mapene vega-ripara, ia Kupa Basileiai kapi talimanai pia kilagia. Na talima taa na rova pene kwalanara e talima reketa mapene vega-ripagira, ia kune talimanai pia kilagia Kupa Basileia aonai. 20Avaikila-taunataunamina, pene gomi gemi kala rorirori na Parisea e rova gevevega-ripagirana talimara geria kala rorirori ati pene vanagira ne, gomi Kupa Basileia aonai ati pio laka-toga, aikina kinavagi.”

Vagivagi

Luka 12:57-59

21“Gomi ripami, talima kunera na rova kilara gegapirato, gekilato, ‘Ragai pono vagivagi! A rai na talima ta pene vagia ne, ia Kota kapunai pene ago.’ 22Na etoma au na avaikilamina: Talima ta kakana pa tarina pene paru-venia ne, ia Kota kapunai pia renagia. E rai na kakana pa tarina pene vaikila-rakavaa ne, ia Kota kamunai pia vega-rugaa. E rai na kakana pa tarina pene vaikilaa, ‘Goi kawa papo’ nepenetiwa ne, ia ati eputena kalovanai pene ago.

23Gaura pakurai, pene gemu veveni gauna pata maveagana atanai pono tao-kaua, Palagu pono venia notina genai, goi kakamu pa tarimu otugamagiana, ia magena metau goi gemu ai, 24ne gemu veveni gauna pata maveagana wailanai pono raokwania, pono ago, tarimu goti maino pio gapia vou pono waikule, gemu veveni gauna pata veaganai pono taoa Palagu gena.

25Goi eparu-venimuna talimana goti maino pio raka-gapia, Kota kapunai roe wagolaka-kavikavina aonai. Kwalana eparu-venimuna talimana na Kota ekamonagiana talimana gimanai neeve tao-kaumuna nea, e Kota ekamonagiana talimana na tipura numana gitatagona talimana gimanai pene taomu, ia na tipura numana aonai neekana-gavumuna nea. 26Au na avaikila-taunataunamuna: Voanana ati pono laka-piati, pene ago gemu metau voina pono vega-voigatua.”

Veopa-lema

27“Gomi ripami, talima kunera na rova kilara gegapirato, gekilato, ‘Ragai pono veopa-lema!’ 28Na au na avaikilamina: Rai na talima ta garawana egita-rogorogoana ne eririwana pene gapia ia gena, ia aona tugamagina genana warau peveopa-lema vogare genai. 29Pene goi matamu ripana na evega-rakavamuna genai, pono kipo-vagia, pono piatogaa! Kwalana tauniparamu rakavana kavana pene lekwalekwa voo nama, na ati nama tauniparamu maparana kalova ati eputena kapunai pia pia-kaua. 30Na pene goi gimamu ripana na evega-rakavamuna genai, pono pati-vagia, pono piatogaa. Namana ea, tauniparamu rakavana kavana pono piatoga-kunea, pe tauniparamu maparana kalova egala-vanagivanagina kapunai ragai pene ago.”

Gare vega-laka

Mataio 19:9; Mareko 10:11-12; Luka 16:18

31“Talima kunera na rova kilara gegapirato, gekilato, ‘Tau ta garawana pene vega-lakaa genai, ia na vegarawa lugalugana pepana pene talo-venia.’ 32Na au na avaikilamina: Pene talima ta garawana egui-rigoana, na gare veopa-lema kalara ati ekalagina, votalima na garawana veopa-lema garenai evega-agoana. E rai na egui-rigoato garena pene garawaa talimana ia pene veopa-lema.”

Kilagavu

33“Ita kalakalara gevega-riparato kilara gomi ripami: ‘Gemi kilagavu ragai pio vega-rakavara, na Velekou wailanai gokilagi-gavurato gaura pio kalara.’ 34Na au na avaikilamina: Ragai pio kila-gavu vegata! Gemi kila vega-taunataunara ularana kupa ragai pio kilagia (pa kupa ragai pio ruia), kupa aranai ragai pio kila-gavu, kwalana ia Palagu gena terona; 35pa tanopara aranai maki ragaina, kwalana ia Palagu gagena panakauna kapuna; pa Ierusalema aranai, kwalana ia King kamuna gena siti. 36Goi repamu, gemu maguli, maki ragai pono kilagia gemu kilagavu vega-taunatauna na, kwalana goi guimu nivana ta ati pono vega-kulokuloa e ati pono vega-ruparupaa ripa. 37Namana ea: Gemu kila pono kilagia, ‘Pa’ pene pa e ‘Aikina’ pene aikina. Voiamo, na kila reketa maokilagirana Talima Rakavana, Satani, genana gevogomaina.”

Evega-rakavamuna talimana voina ragai pono kalaa

Luka 6:29-30

38“Talima kunera gevega-riparato kilara gomi ripami, evetaina gekilato: ‘Mata voina mata e ruga voina ruga.’ 39Na au na avaikilamina, kala rakavana ekala-venimuna talimana ragai pono kala-rakava-venia. Pene talima taa na mokomu ripana pene valea genai, mokomu kaulina mapono venia. 40E pene talima taa na Kotai pene taomu gemu tiati pene gapia ulanana genai, gemu kota maki pono venia. 41E talima taa na eririwamagimuna, kilomita kwapunai pono kwarua nepenetiwa genai, kilomita rualai pono laka ia goti. 42E enoginogina talimana pono venia, e gemu ai pene gapitore netina talimana maki ragai pono kila-tilivagi-venia.”

Gevega-rakavamuna talimara pono ulamagira

Luka 6:27-28; 6:32-36

43“Talima kunera gevega-riparato rovara ripami, gekilato: ‘Goi lagamu talimana pono ulamagia, na evega-rakavamuna talimana pono vega-rakavaa.’ 44Na au na avaikilamina: Geparu-venimina talimara pio ulamagira, e raira na gevega-rakavamina talimara maki atarai pio rapali. 45Eia genana pio vega-matagaia, gomi Tamami kupai etaluna ia natunai evega-agomito. Kwalana ia na garo kala rakava talimara e kala nama talimara atarai evega-ralaana, e gura maki kala rorirori e kala teveletevele talimara atarai evega-ketoana. 46Pene goulagamirana talimara gomi geulamagimina talimaramo genai, arigi veveni namana pio gapia? Takiti gekokoana talimara pa opakau talimara evetaina maki gekalana. 47E tarimimo pio vega-namara, gemi nama rakagau? Palagu ati geripaana talimara na maki ekala gekalaana. 48Gaura pakurai gomi ati vetoukaumi pio talu, gomi Tamami kupai etaluna ati vetoukauna vetaina.”