Luke 6

Kòyò gwè̌ Yǔdaphû̌ a lṳmṳ̌dǔ awe̤akè

(Matè̌ 12:1-8; Makǔ 2:23-28)

1Bǎ Yǔdaphû̌ lṳmṳ̌dǔ tôni̤ akhanu, Yeshǔ kû̌ akhôphijǎ tokhlǒ hǎhtò̌cû̌klè̌ dě cû̌kǎbò̌ kòyò bǔjû̌ hǔklakhû̌ tokhlǒ. Dě akhôphijǎ tokhlǒ phwî̌ǎ lô̌khô kòyò bǔjû̌sǎplô̤̌ dě ma̤tihtǐbò ǎ lô̌khô lû̌û. ^a 2Dě Pharishè̌phû̌ tokhlǒ gwè̌ kû̌, “Cǒmara ta̤sû̌ta̤tòwò hî̌ kû̌ Yǔdaphû̌ a lṳmṳ̌dǔ nu, ta̤ma̤ dǒ sî tôbǎ ma̤nǐ̤ tô̤̌ tokhlǒnu, sî cû̌ma̤tǒ̤ lô̌khô sîya pô̤̌nu ma̤titè?”

3Yeshǔ hî̌shěshu asî kû̌, “Bǎ Khûdawi̤ kû̌ a sû̌khô tokhlǒ sǎǎsǎô akhanu, a ma̤kwè̌꤮ titè numî̌ sî dô̌ nô̌ gû̌ kòyò tô̤̌ ya? 4Asî cû̌nṳ̌ lô̌khô dǒ Cǒmara ahǐkû dě a phî̌ǎ mû̌ dǒ kòyò lṳhtò̌ kû̌ Cǒmara nutokhlǒ, mû̌ hǒtokhlǒ numî̌ ǎnǐ̤ pwǎtǒ̤ pwa̤shû̌gǎ tokhlǒ pwǎ bǎbǎkǎlè Khûdawi̤ kû̌ akhôphijǎ tokhlǒ cû̌nṳ̌phî̌ǎ yahě?” ^b 5Dě Yeshǔ hî̌ bǎ pô̤̌ asî kû̌, “Kòyòphû̌khû nî̌ lṳmṳ̌dǔ a Běcǎ tôpwa̤hǒ.”

Yeshǔ ma̤hǎmǎ kòyò cǔgô̌si tôkhô tôpwa̤

(Matè̌ 12:9-14; Makǔ 3:1-6)

6Bǎ Yǔdaphû̌ a lṳmṳ̌dǔ dǒ ashǔshawa̤ tôni̤nu Yeshǔ cû̌nṳ̌ dǒ ta̤cabahǐkû dě cû̌nṳ̌ sû̌ǐtòwòǐ kòyò bǎnu. Bǎ ta̤cabahǐkûnu kòyòpha cǔgô̌si dǒ cǔtômû tôkhô ô̌ tôpwa̤. 7Pwa̤sû̌ǐ ta̤sû̌ta̤tòwò asara tokhlǒ kû̌ Pharishè̌phû̌ tokhlǒ kè̌lǎ lô̌khô ta̤we̤ta̤kè tocǒcǒ dǒ a gǔ pṳ̂̌ lô̌khô Běcǎ Yeshǔ a ta̤sǔ. Pô̤̌nu akhû̌akhî asî ô̌pô̤̌kè̌ lô̌khô kû̌ Yǔdaphû̌ a lṳmṳ̌dǔ numî̌ a ma̤hǎmǎ bǎ kòyòta̤sha pě ya, mî̌ tô̤̌ ya, pô̤̌nu. 8Bǎbǎkǎlè Yeshǔ sî̌ganǎ̤ asî ata̤gènè̤ tokhlǒ akhû̌akhî, a hî̌ kòyò cǔgô̌si tôkhô nutôpwa̤ kû̌, “Hèihtǒô̌ dǒ kòyò klǎmakû bǒo,” dě kòyò nutôpwa̤ hèihtǒô̌ bǎnu.

9Pô̤̌nuhtodě Yeshǔ hî̌ asî kû̌, “He gwè̌ pô̤̌ sî yô̤̌sǎ tômṳ̂, pa ta̤sû̌ta̤tòwò hî̌ pa kû̌ bǎ Yǔdaphû̌ a lṳmṳ̌dǔ akhanumî̌, pa tôbǎ ma̤ jè̌ kòyò ya? Mè̤̌tô̤̌dě pa tôbǎ ma̤pò̤̌ma̤sha kòyò ya? Pa tôbǎ ma̤hǎplǎge kòyò tôpwa̤pwa̤ ata̤htûpwa̤ ya? Mè̤̌tô̤̌mî̌ pa tôbǎ ma̤pî̌ma̤lṳ̂̌ kòyò ya?”

10A kè̌ te̤we̤lû̌bò asî dě a hî̌ kòyò cǔgô̌si tôkhô nutôpwa̤ kû̌, “Yṳ̂̌htò̌ na cǔgô̌nu,” dě a gû̌ma̤ pô̤̌ Yeshǔ hî̌ yǎ nu, dě acǔde wô̌tîkhîbò sô̌. 11Bǎbǎkǎlè pwa̤sû̌ǐ ta̤sû̌ta̤tòwò asara tokhlǒ kû̌ Pharishè̌phû̌ tokhlǒ sǎphlǒdû̌ jî̌ Běcǎ dě asî tôbǎ ma̤ Yeshǔ hî̌tènu, asî cû̌ ô̌plǒhî̌bǎcu kè̌khî lû̌û.

Yeshǔ rû̌htò̌ pwa̤nophû̌ shǐsò̌ginǐ̤

(Matè̌ 10:1-4; Makǔ 3:13-19)

12Bǎnuhtodě, Yeshǔ glè̌ cû̌ kwicaba dě a cû̌htò̌ dǒ khôlôlô̤. Dě a cû̌ kwicabahtò̌ Cǒmara bǎnu ta̤nǎ̤mǒ̤shě. 13Bǎ lṳmṳ̌lî akhanu, a kaǎplǒbò akhôphijǎ tokhlǒ dǒ a ô̌, dě a rû̌htò̌ kòyò shǐsò̌ginǐ̤ dǒ asîkla, dě asî shǐsò̌ginǐ̤ nu, a kǎǎnǐ̤ bǎ lû̌ûmi̤ kû̌ pwa̤nophû̌ tokhlǒ. 14Khûshǐmṳ̂ (dǒ Yeshǔ kaǎ pô̤̌ lû̌ûmi̤ kû̌ Khûpetarǔ) kû̌ apṳ̌ Khûîdru, Khûya̤kû kû̌ Khûyṳ̂ha, Khûphǐlǐpǔ kû̌ Khûbatòlòmè̌, 15Khûmatè̌ kû̌ Khûtû̌mǎ, PhaAlaphè̌ aphû̌khû Khûya̤kû, kû̌ Khûshǐmṳ̂ (a mô̤nǐ̤ ashiagǎ dě a ô̌ dǒ Shè̌lò aprṳ̂ dě kòyò kaǎ lû̌û kû̌ Shè̌lòphû̌.) 16Phayakû aphû̌khû Khûyǔda, kû̌ Khûyǔda Isakariyû dǒ a htûhtò̌ pwa̤shaǎlò̤kè Yeshǔ nutôpwa̤.

Yeshǔ a ta̤sû̌ǐtòwòǐ kû̌ a ta̤ma̤hǎmǎ

(Matè̌ 4:23-25)

17Yeshǔ kû̌ akhôphijǎ tokhlǒ ô̌ dǒ khôlôkhû̌ hǎtě̤ ǐhtǒ ô̌ lô̌khô bǎ khôdûkhû̌ tôkû. A khôphijǎ dǒ ashǔshawa̤ tôprṳ̂tôphǎ kû̌ kòyò ô̌ dǒ Yǔdagǎ tagǎbò sî, dǒ Wî̤̌yarǔshôle akû, Wî̤̌tǔrǔphû̌ kû̌ Wî̤̌shǐdûphû̌ dǒ a ô̌ dǒ shidû̌shite̤we̤htu sî hè ô̌dû̌wî̤ wǐbò tûû̌ bǎnu. 18Asî sǎyṳ ganǎ̤de lô̌khô Yeshǔ a ta̤hî̌bǎ htokhôtô̤̌ a sǎyṳ noma̤hǎmǎ lô̌khô Yeshǔ kû̌ a ta̤shǐta̤sha dě a hè lô̌khô pwǎ. Yeshǔ wṳ̂̌hǎhtò̌kè bǎ kòyò dǒ khînǎkhîno ma̤bǎ lû̌û nutokhlǒ. 19Kòyò pṳ̂̌tôpwa̤ kè̌lǎ tô̌bǎbò yǎ, ma̤titè̌hî̌dě ta̤pô̤ta̤phǎ ô̌ dǒ anǎ̤lô̤ hǎhtò̌ dě a ma̤hǎmǎ bǎbò jò kòyò ta̤shǐta̤sha pṳ̂̌pwa̤ hǒ.

Ta̤sǎlě̤sǎlò̤ kû̌ ta̤sǎplǎ̤

(Matè̌ 5:1-12)

20Yeshǔ kè̌wô̌kè̌bǎ dǒ akhôphijǎ sî dě a hî̌ asî kû̌,

“Sî dǒ a shèphǔshèwè̤nu, Cǒmara ǐshowî̤ mè̤̌mî̌ca sî hǒ, ma̤titè̌hî̌dě Cǒmara shilǎ̤gǎkû numî̌ kòyò pô̤̌nutokhlǒ ata hǒ.

21Sî dǒ a sǎǎsǎô khònò̤̌ tokhlǒnu, Cǒmara ǐshowî̤ mè̤̌mî̌ca sî hǒ, ma̤titè̌hî̌dě Cǒmara dǐ ǎkǒôbe sî pě!

Sî dǒ a hǎ khònò̤̌ tokhlǒnu, Cǒmara ǐshowî̤ mè̤̌mî̌ca sî hǒ, ma̤titè̌hî̌dě sî gǔ sǎyǎ̤bǎ pě!

22Sî yṳ̌ǎ Kòyòphû̌khû mî̌ he akhû̌akhî dě kòyò sǎkhî̌ sî, kòyò kaǎmô̤shǔ sî tô̤̌, kòyò pîjî̌ǐsho sî dě kòyò hî̌ phû̌mò̤̌ sî akhû̌akhî, sî gǔ nǐ̤bǎ mè̤̌mî̌ca ta̤ǐshowî̤ hǒ. ^c

23“Ma̤titèhî̌dě asî aphiaphu dǒ꤮ awǐnu tokhlǒnu, a ma̤jî̌ma̤jû̌ htobò piwi̤pèshè tokhlǒ pô̤̌nu hǒ. Bǎ sî kè̌shǐ hto pô̤̌nu pě akhanu, sǎlě̤sǎlò̤ lô̌khô nî̌꤮. Sǎlě̤pô̤̌pû dě kalî̌ lô̌khô nî̌꤮, ma̤titè̌hî̌dě dǒ sîyanu, Cǒmara ǐnǎ hto sî ta̤ma̤nǐ̤khû̌kǎ dǒ mǒkhû̌ nu adû̌ mè̤̌mî̌cǎ. ^d

24Bǎbǎkǎlè sî dǒ a dû̌yò̤̌htò̌sa lô̌khô hǒtôhtu tokhlǒ sî, sî ô̌htûpwa̤ lô̌khô dǒ ta̤ ô̌phiô̌mô̤ akû hǒ akhû̌akhî, ta̤jî̌ta̤jû̌ gǔ hèbǎ mè̤̌mî̌ca sî pě.

25Sî dǒ a ǎkǒôbe lô̌khô khònò̤̌ tokhlǒ sî, ta̤jî̌ta̤jû̌ gǔ bǎ mè̤̌mî̌ca sî pě, sî gǔ ô̌tî̤wî̤̌ gesô̌tè̌ pě!

Sî dǒ a sǎyǎ̤bǎ khònò̤̌ tokhlǒ sî, ta̤jî̌ta̤jû̌ gǔ hèbǎ mè̤̌mî̌ca sî pě, ma̤titè̌hî̌dě shěkhǎ gǔ hètǒ̤ dǒ sî bǎ sǎplǎ̤ pědě hǎkookasha gesô̌tè̌ pě!

26Sî dǒ kòyò pṳ̂̌tôpwa̤ htû̌sò̌ sî tokhlǒnu, sî gǔ nǐ̤bǎ mè̤̌mî̌ca ta̤jî̌ta̤jû̌ pě, ma̤titè̌hî̌dě sîphisîphu dǒ awǐnu tokhlǒnu a htû̌sò̌htò̌ hto piwi̤pèshè lòhǎlòhô tokhlǒ pô̤̌nu hǒ.

Mô̤nǐ̤ kòyò dǒ a sǎkhî̌ pa tokhlǒ

(Matè̌ 5:38-48, 7:12)

27“Bǎbǎkǎlè sî kè̌ sǎyṳ ganǎ̤de kè̌hî̌dě he sǎyṳ shôbǐǐ bǎ sî ta̤tokhlǒ, mô̤ǐ lô̌khô kòyò dǒ a sǎkhěkhû̌khwè sî nutokhlǒ ▼

▼yô̤̌mûyô̤̌sǎ sô̌sô̌kû̌ “Pwa̤cakwǎ” pa hî̌ nuhǒ

dě ma̤wô̌bǎ kòyò dǒ a sǎkhě sî nutokhlǒ nî̌꤮. 28Ǐshowî̤ kòyò dǒ a ǐsho sî nutokhlǒ, dě kwicaba bǎ kòyò dǒ a ma̤ phû̌mò̤̌ sî nutokhlǒ aya nî̌꤮. 29Kòyò tôpwa̤pwa̤ kè̌ plǎ̤ na nò̌shî̌ tôkhô kè̌hî̌dě no plǎ̤ pô̤̌ a dǒ a ô̌kè nutôkhô nî̌꤮. Kòyò tôpwa̤pwa̤ kè̌ phî̌sigwî̌ na jekhlo kè̌hî̌dě, nophî̌cû̌nṳ̌ pô̤̌ a kû̌ naje dǒ akû nutôpṳ nî̌꤮. 30Mò̤̌pèpè̌꤮ bǎbǎ kè̌ a kwi nata̤ tocǒcǒ kè̌hî̌dě ǐpè̤̌ a dě bǎ kòyò tôpwa̤pwa̤ phî̌ nata̤ tocǒcǒ akhanu, kwi tîkhîsô̌ a tǎ̤mǎ̤ nî̌꤮. 31Ma̤bǎ kòyò sô̌sô̌kû̌ sî sǎyṳ noma̤ kòyò kû̌ sînǎ̤ nu nî̌꤮. ^f

32“Sî kè̌ mô̤ǐ pwǎtǒ̤ kòyò dǒ a mô̤ǐ sî nutokhlǒ pwǎ kè̌hî̌dě kòyò htû̌sò̌htò̌ nô̌ sî tôpwǎ̤꤮ tô̤̌. Pwa̤ma̤sǔphû̌ tokhlǒ pwǎ dě amô̤ǐ geshî̌shu sô̌sô̌kû̌ kòyò dǒ a mô̤nǐ̤ lû̌û nutokhlǒ pô̤̌nu hǒ. 33Dě sî kè̌ ma̤wô̌ pwǎ kòyò dǒ a ma̤wô̌ sî nutokhlǒ pwǎ kè̌hî̌dě kòyò htû̌sò̌htò̌ nô̌ sî tôpwǎ̤꤮ tô̤̌. Pwa̤ma̤sǔphû̌ tokhlǒ pwǎ dě a ma̤wô̌ geshěshu sô̌sô̌kû̌ kòyò dǒ ama̤wô̌ asî nutokhlǒ pô̤̌nu hǒ. 34Dě sî kè̌ dǐbǒ pwǎ sî tě̤ta̤ kû̌ kòyò dǒ sî kè̌shuǐ dǒ sî gǔ nǐ̤bǎ gesô̌ sî tě̤ta̤ dǒ a ô̌ nutokhlǒ pwǎ kè̌hî̌dě kòyò htû̌sò̌htò̌ nô̌ sî tôpwǎ̤꤮ tô̤̌. Pwa̤ma̤sǔphû̌ tokhlǒ pwǎ dě a dǐbǒ atě̤ta̤ kû̌ pwa̤ma̤sǔphû̌ dǒ asî kè̌shuǐ kû̌ a gǔ nǐ̤bǎbò̌ gesô̌ lû̌û pěnu tokhlǒ a ô̌, sô̌sô̌kû̌ pô̤̌nu pwǎ. 35Tôbǎ ma̤ pô̤̌nu tô̤̌! Mô̤nǐ̤ lô̌khô kòyò sǎkhě sî nutokhlǒ dě ma̤wô̌bǎ asî nu. Dǐbǒ ta̤ dě kè̌shuǐ kû̌ nǐ̤bǎ gesô̌ tǎ̤ ta̤tocǒ tǎ̤mǎ̤. Sî kè̌ ma̤pô̤̌nu kè̌hî̌dě Cǒmara gǔ ǐshowî̤shôwô̌ sî pě, sî kè̌ dǐbǒ kòyò dě sî gǔ kè̌shuǐ kû̌ nǐ̤bǎ gesô̌ ta̤ tocǒ tô̤̌ numî̌ kòyò gǔ kè̌shǐ sî kû̌ ta̤dû̌ta̤htû Cǒmara phû̌mǒ̤phû̌khû sîtokhlǒ pě, ma̤titè̌hî̌dě Cǒmara ma̤wô̌shǔ kòyò dǒ a sî̌ganǎ̤ ge kòyòbwǐsîrî tô̤̌ nutokhlǒ kû̌ kòyò dǒ ajî̌phǔmò̤̌ tûû̌ nutokhlǒ. 36Sî bǎ gwèbǎǐ kòyò pô̤̌khô sîpha Cǒmara gwèbǎǐ kòyò nu.

Ta̤hî̌bî̌hî̌ô̌ kòyò, ta̤gènè̤sǔgènè̤plě kòyò

(Matè̌ 7:1-5)

37“Hî̌bî̌hî̌ô̌ kòyò tǎ̤mǎ̤ gènè̤sǔ gènè̤plě tǎ̤ kòyò tǎ̤mǎ̤. Sî kè̌ hî̌bǎphô̌phô̌ kòyò tô̤̌, gènè̤sǔgènè̤plě kòyò tô̤̌ kè̌hî̌dě Cǒmara ma̤geshěshu nô̌ sî tô̤̌. Bè̌ tǎ̤ kòyò ta̤sǔ tǎ̤mǎ̤, dě Cǒmara bè̌nô̌ sî ta̤sǔ tô̤̌. Plûkè kòyò ta̤sǔ nî̌꤮, dě Cǒmara plûkè sî ta̤sǔ pě. 38Ǐpè̤̌ kòyò, dě Cǒmara gǔ ǐpè̤̌ sô̌ sî pě. Cǒmara gǔ tǒ̤nṳ̌klǎ dě tǒ̤beco lò̤gǔlò̤wû̌ shǔ sî pě, ma̤titè̌hî̌dě, Cǒmara gǔ tǒ̤nṳ̌bǎ sî pô̤̌ sî tǒ̤nṳ̌bǎ kòyò nu pě.”

39Htodě Yeshǔ hî̌ bǎ asî kû̌ yô̤̌sǎkhěkhô̌ tômṳ̂, dě a hî̌ asî kû̌, “Kòyò mǐ̤sǎkhǐ tôpwa̤ nî̌ a sûcû̌ jò nô̌ kòyò mǐ̤sǎkhǐ dǒ ashǔshawa̤ klè̌ tô̤̌. Kè̌ a sû hî̌dě asî gǔ lò̤tě̤bòkè dǒ hǎkû sò̌ginǐ̤ pě. ^g 40Khôphijǎ nî̌ asî̌ajò̌ khlo kû̌ asara tôkhò̌ tô̤̌. Bǎbǎkǎlè, khôphijǎ tôpwa̤pwa̤ dǒ a sû̌ǐ pô̌htobò dǒ asara ô̌ tôpwa̤nu a gǔ sî̌jò̌ sô̌sô̌kû̌ asara pwǎ. ^h

41“Amǔaphî ô̌pwǎ dǒ sî pṳ̌wè̤̌ pwa̤yṳ̌ǎta̤phû̌ tôpwa̤ a mǐ̤sǎphlǒkû pwǎ dě sî kè̌shǐ, bǎbǎkǎlè sǒglǒ tôglǒ ô̌ dǒ sî mǐ̤sǎphlǒkû dě, sî kè̌shǐ gû̌ kò tô̤̌ ma̤titè? 42Sî cû̌hî̌tǒ̤ sî pṳ̌wè̤ kû̌, ‘pṳ̌wè̤̌ he tèkhwè̌ htò̌kèmò̌ bǎ na ta̤wè̤̌ amǔaphî ô̌ dǒ na mi̤sǎphlǒkû nu,’ sî hî̌ pô̤̌nu bǎbǎkǎlè sǒglǒ ô̌ dǒ sî mǐ̤sǎphlǒkû dě sî kè̌shǐ tè̌ a tô̤̌. Sî cû̌hî̌tǒ̤ kòyò pô̤̌nu mî̌ anǐ̤ tô̤̌. Pwa̤jî̌cǒjî̌tè̤ anǎ̤ sî phî̌htò̌wǐkè sǒglǒ ô̌ dǒ sî mǐ̤sǎphlǒkû nu, htodě sî kè̌shǐlṳ̌wô̌bǎ pě dě sî tèkhwè̌ htò̌ jò kè bǎnô̌ ta̤wè̤̌ amǔaphî ô̌ dǒ sî pṳ̌wè̤̌ a mǐ̤sǎphlǒkû nu pě.

Sǒmṳ̌ tômṳ̌ kû̌ asǎ

(Matè̌ 7:17-20, 12:34-35)

43“Sǒmṳ̌wô̌ tômṳ̌nu asǎhtò̌ sǒsǎ dǒ awô̌tô̤̌ nu aô̌tô̤̌. Pô̤̌khônudě sǒmṳwô̌tô̤̌ tômṳ̌nu asǎhtò̌ jò sǒsǎ awî̤ tô̤̌. 44Lǎlǎ꤮ na kèpwǎ asǎ nu na sî̌yajò pwǎ amṳ̌ pwǎ. Kòyò cû̌běǎ jò dǐshisǎ dǒ ta̤shî̌shô̌mṳ̌ alô̤ tôpwa̤꤮ tô̤̌. Pô̤̌nudě kòyò cû̌běǎ jò sîpî̌sǎ dǒ jôjǔjôpò̤ alô̤ tôpwǎ̤ tô̤̌. ⁱ 45Kòyò wô̌ tôpwa̤nu a hî̌bǎ htò̌pwǎ ta̤awô̌ ô̌ dǒ sǎphlǒkû nutokhlǒ pwǎ. Kòyò phû̌mò̤̌ tôpwa̤nu, a hî̌bǎ pwǎ ta̤phû̌mò̤̌shǐhtô ô̌ dǒ a sǎphlǒkû nutokhlǒ pwǎ. Kòyò mî̌ta asǎphlǒkû ô̌betǐpǐ pwǐtè dě akhû̌phě hî̌bǎhtò̌ pô̤̌nupwǎ. ^j

Pwa̤ma̤htò̌ hǐ sò̌ginǐ̤

(Matè̌ 7:24-27)

46“Sî ganǎ̤de he yô̤̌ tômû̌꤮ tô̤̌ dě sî cû̌ kaǎ he kû̌ ‘Běcǎ꤮ Becǎ,’ pô̤̌numî̌ ma̤titè? 47He gǔ nè̌lṳ̌ bǎ sî kû̌ kòyò lǒ̤bò dǒ a hè dǒ he ô̌ dě a ganǎ̤de helě̤heyô̤̌, dě a ganǎ̤de gû̌ma̤ tokhlǒnu asô̌sô̌kû̌ mî̌titè numî̌, 48A sô̌sô̌kû̌ kòyò dǒ a bô̌htò̌ hǐ dě, a pholò̤yô̤̌꤮ hǎkû dě a bô̌ hǐkòkho kû̌ lǒ̤nu tôpwa̤ hǒ. Shidû̌htò̌, shidû̌hè bǎ hǐnu tômè bǎbǎkǎlè kòyò ma̤htò̌ měglewô̌ hǐ dǒ lǒ̤alô̤ akhû̌akhî, a guyṳ̌ pè̤̌petô̤̌. 49Bǎbǎkǎlè kòyò tôpwa̤pwa̤ dǒ a ganǎ̤de helě̤heyô̤̌ dě a ganǎ̤de gû̌ma̤ tô̤̌ tôpwa̤nu, asô̌sô̌kû̌ kòyò dǒ a bô̌htò̌ ahǐ dě a bô̌lò̤ akòkho kû̌ lǒ̤tô̤̌ tôpwa̤ nuhǒ. Bǎ shidû̌htò̌ shidû̌hè bǎ hǐ nutômè akhanu, taplǎnô̤̌ a lò̤tě̤pro̤kè dě a la̤gǎprû̌bò pwǎ.”