‏ Luke 1

Luk meni Tiofilus Jisas ne au leseye.

1Ane peri eite, meni owane, Tiofilus, Meni Owane Pefine a'i lo wiyawi werese ne, ne ma'e lese ausawiyei ne totesiya. Lu tomu ne'ese Meni Owane Pefine a'i ape lo wiyawi werese siyeteye. Lowe one towe sahe leseye. Lu ape mo, lowe Meni Owane Pefine a'i ape mase uweinamiteye. Lowe, meni ape lo lu feni pefine a'i lowe etiri werese, le ironamiye ape, nomo ma'e au te'esai.

Sosu a'i pe ane aiwawe a'i, etiri werese, le ironamiye ape, ane one towe sahe leseyei ne totesiya. Ane etiri werese, lowe leseye ape, siye te'e etinamiteye. Ane lu werese, le mase ironamiteye ape, ei toweriye. Lowe ane ma'e Meni Owane lo peri ne au te'e areiyeteye. Serai ane Meni Owane Pefine a'i lo wiyawi farere a'i au leseyei ne totesiya. Etiri werese, le tu irowe ape, ane tutawe leseyei. Etiri werese, le mo'o irowe ape, ane sosu mo'o leseyei. Ne peri ano siye te'eyei su, ne etiri werese, lowe ne ma'e au te'e atuatuteye ape, siye so'oruwe tepa'asiyei. Peri ape wiyeme a'i tene![Ap 1:1]

Ipari wisere a'i ta Sekaraia ma'e te'e naneiye.

5Nowe ta se awei lo meni owane iyape Herot, le omo pani Judia ma'e au noweinoweiteye. Nowe ape se au heseyei meni owane ta iyape, Sekaraia, iroteye. Meni ape lo niyene iyape Abiya. Abiya lo lu tewi ape mo, lowe me tahe heneri se ape yehe sahe Owane Sitewi ma'e au itomuteye. Meni Sekaraia lai Abiya lo wiyawi au ta'aneteye. Meni ape Sekaraia tani lo aiwawe a'i lowesi Owane Sitewi lo nihe se Owane Sitewi lo yo peri werese umasinamiteye. Lowesi yo seni aseyaro a'i ironamiteye. Tani lo, iyape Elisabet, ya'ariyei lo meni owane, Aron, lo lu tewi ma'e fai. 7Lowesi eimane tamo auteiye ta'ame. Elisabet menitani waiyari a'i iroteye. Sekaraia, tani lo aiwawe a'i, lowesi ya'ariyei naihe pefine a'i ne.

8Nowe ta se Sekaraia Owane Sitewi lo wesi sahe me tahe heneri a'i ape Owane Sitewi ma'e au itomuteye. Abiya lo lu tewi ape mo lai wiyawi ape ta'aneteye. Serai Sekaraia Owane Sitewi ma'e wiyawi lo ta'aneteye. 9Lowe Owane Sitewi lo wiyawi au ta'aneteye su, lowe meni ape Sekaraia me tahe heneri wisere a'i yehe sahe lei itomuteyei ne ariariyeye. Sosu le Owane Sitewi lo wesi tutawe papu me tahe heneri wisere a'i lei itomuwei ne wiye.[Kis 30:7] 10Owane Sitewi lo wesi nowe ma'e lu taune tomu ne'ese Owane Sitewi ma'e te'e toweriteye.

11Sosu a'i pe Owane Sitewi lo ipari wisere a'i ta meni ape ma'e itorai. Le tapiye wari yehe yaru ereti eyate feni ma'e teirai. 12Sekaraia Owane Sitewi lo ipari wisere a'i ape siyeye su, le hepene se su'ariye. 13Ahowa, Owane Sitewi lo ipari le ma'e eiye, “Sekaraia, ne taweiru sawa! Tu naifa ne Owane Sitewi ma'e etiri ta ei toweriteye ape, Owane Sitewi lai peri no, le ma'e ei toweriteye ape, wanuwe. Sosu le etiri ape ne ma'e auwei. Tani no meni eime ta auteiyei. Tani no meni eime auteiyei su, ne meni eime ape lo iyape Jon au papore. 14Meni eime ape auteiyei su, marepi fenesi lo le ne wisereye nine'inamirowa. Lu taune tamo meni eime fenesi lo ape ne Owane Sitewi ma'e au te'e wisereyeyei. 15Meni eime ape Owane Sitewi lo nihe se meni owane erasi a'i henerairowa. Le wain sa'i meremereye a'i sa'i luwaru a'i tere'e arowata. Le mai lo lire papu iroteyei su, Owane Sitewi lai meni ape ma'e Hepene Wara'i a'i lo eimawesaiyei. Owane Sitewi lo Hepene Wara'i a'i le ma'e marepi lo au te'e atuatuwei.[Nam 6:3] 16Meni erasi heneraiyei su, le Israel lo lu taune tomu ne'ese ma'e Owane Sitewi lo peri au te'e fiyari areiyeyei. Serai lowe Owane Sitewi lo peri wanuwei su, lowe Owane Sitewi, Owane lowe lo ma'e metete atati teirowa. 17Meni eime fenesi lo tu henerairowa. Meni Owane Pefine a'i mo'o henerairowa. Le Owane Sitewi lo peri au te'e siye meni henerairowa. Le Owane Sitewi lo au te'e siye meni, Elaija, lo hepene wou a'i henerairowa. Le kairefi a'i henerairowa. Le lu taune ma'e apou au te'erowa, ‘Tai werese, fene eimane werese fene lo ma'e marepi ta'i a'i totete. Fene, Owane Sitewi lo peri arisinamisiya ape, fene yo seni aseyaro pei umasite.’ Meni ape, Jon, le lu taune lo marepi au fareraiyeyei. Sosu nowe me'iye su, Meni Owane Pefine a'i aiyerowa. Serai lowe Owane Sitewi lo peri wanu umasirowa.”[Ma 3:1; 4:5-6; Mt 17:11-13]

18Sosu Sekaraia Owane Sitewi lo ipari wisere a'i ma'e itiya'u eiye, “Etiri werese, ne ane ma'e au te'eye ape, wiyeme a'i awere? Wawero a'i tene! Ane, tani ano aiwawe a'i, notosi ya'ariyei naihe pefine henerai. Tani ano waiyari ironamisiya.”

19Sosu Owane Sitewi lo ipari wisere a'i le ma'e itiya'u eiye, “Iyape ano Gebriel. Ane Owane Sitewi Pefine a'i lo nihe atahe sahe teinamiteye. Le ane peri ape ne ma'e te'e areiyeyei ne eimawe arosai. Serai ane Owane Sitewi lo peri heneruwe wisere a'i ape ne ma'e au te'esiya.[Dan 8:16; 9:21] 20Peri ano wanure! Owane Sitewi lai ahi no ani tomo'uterowa. Ne peri te'erowata. Sosu etiri werese, ane ne ma'e au te'eye ape, henerai tepa'asiyei su, Owane Sitewi fara'u ahi no ani anerowa. Ne Owane Sitewi lo peri wanu arisiye su, ahi no tomo'uterowa. Peri werese, Owane Sitewi ne ma'e au te'esiya ape, Owane Sitewi lo nowe se wiyeme a'i heneraiyei.”

21Owane Sitewi lo ipari te'e tepa'asiye su, le Sekaraia arunatiyewe fi. Lu taune tomu ne'ese Sakaraia ninawe no'otiteye. Lowe marepi erasi a'i toteye. Piyene le Owane Sitewi lo wesi tutawe nowe ma'e henerai ta'ama awere? 22Mo'o su Sekaraia Owane Sitewi lo wesi tutawe nowe ma'e henerai. Le Owane Sitewi lo wesi tutawe nowe ma'e henerai su, le peri te'erowata. Lowe le ne te'e tiyatiteye. Piye etiri le ma'e henerai awere? Owane Sitewi lai le ma'e suwou peri ta au atuatuteye awere? Le lowe ma'e ereti se au atuatuteye. Ahowa, le peri te'erowata.

23Sosu nowe ta i tepa'asiye su, Sekaraia lo wiyawi tepa'asiye. Le wesi topo lo si tame fi.

24Nowe mo'o ta se Sekaraia lo tani eime tahe se henerai. Le wesi papu yame ereti feni werese iro fareyarenamiteye. Le apou eiye, 25“Nowe iyu menei tomu ne'ese ane menitani waiyari a'i ironamiteye. Taune tomu ne'ese ane ma'e te'e narute ye. Lowe ane ma'e apou au te'eteye, ‘Ne menitani luwaru a'i ne.’ Pereye Owane Sitewi lai neritase ano au sasariye. Ane meni eime auteiyei su, lu taune tamo ane ne au te'e nine'irowa.”

Ipari wisere a'i ta Maria ma'e te'e naneiye.

26Sosu a'i pe Elisabet yame ereti feni werese feni ta'i a'i eime tahe se iroteye su, Owane Sitewi lai ipari wisere a'i lo, iyape Gebriel, omo Nasaret ma'e eimawe arosai. Omo Nasaret pani Galili sahe iroteye. 27Le menitani wati'are ma'e heneri. Menitani ape ne, lowe meni Josep lai le fa naituwei ne ariariyeye. Menitani lo iyape Maria. Le Juda lo meni owane Devit lo lu tewi ma'e fai.[Mt 1:16,18] 28Ipari Gebriel Maria lo wesi papu wiye su, le ma'e eiye, “Esi Maria, Owane Sitewi lai ne ne marepi wisere a'i totesiya. Meni Owane Pefine ne mase ironamisiya.”

29Sosu Maria peri ape wanuwe su, le tahe lo auseriyeteye. Le marepi erasi a'i apou toteye. “Peri lo sitewi eite, piye te'esiya awere?” 30Sosu ipari Gebriel le ma'e eiye, “Maria, taweiru sawa! Owane Sitewi lai ne ne marepi wisere a'i totenamisiya. 31Peri ano wanure! Ne eime tahe se henerairowa. Serai ne meni eime ta auteirowa. Ne meni eime ape lo iyape Jisas au papore.[Ais 7:14; Mt 1:21-23] 32Le Meni Owane Pefine a'i henerairowa. Lu taune le ne a'i Owane Sitewi Pefine a'i lo meni eime au te'e areiyerowa. Tu naifa Owane Sitewi lai ya'ariyei Devit ma'e Juda lo meni owane pefine a'i au iro henerai. Sosu aiwawe a'i le meni eime lo ma'e owane Devit lo kairefiye aurowa. 33Sosu meni eime ape Meni Owane Pefine a'i henerairowa su, le ya'ariyei Jakop lo lu tewi werese mi mi pasi pasi weriyei au noweinoweirowa. Kairefiyeyei lo po'uterowata.”[2 Sml 7:12,13,16; Ais 9:7]

34Sosu menitani Maria ipari Gebriel ma'e itiya'u eiye, “Ne piye te'esiya awere? Ane meni ta mase howei ta'ame. Ane eime tahe se ta'ama.”

35Sosu ipari ape le ma'e itiya'u eiye, “Owane Sitewi lo Hepene Wara'i a'i ne ma'e itoraiyei. Owane Sitewi Pefine a'i lo kairefiyeyei ne ma'e napetuwei. Serai ne eime tahe se henerairowa. Ne meni eime auteiyei su, lu taune werese apou eiyei, ‘Meni eime ape Owane Sitewi lo meni eime pefine a'i tene!’ 36Wanure! Aita'i no Elisabet, le ya'ariyei naihe menitani, eime tahe se irosiya. Tu naifa le waiyari a'i ironamiteye. Pereye le yame ereti feni werese feni ta'i eime tahe se irosiya. 37Owane Sitewi lai etiri werese werese fara'u ta'ane henerairowa.”[Stt 18:14]

38Maria itiya'u eiye, “Wanure! Ane Owane lo wiyawi ta'ane siye menitani pefine a'i ne. Ane Meni Owane ano lo marepi umasinamiyei.” Sosu ipari Gebriel arunatiyewe fi.

Maria, Elisabet ma'e sewiyeyei ne fi.

39Ipari Gebriel fi su, Maria witane a'i sineyewe, omo ta ma'e heneri. Le omo pani Judia ma'e heneri. Le menitani ta sahe sewiyeyei ne fi. 40Omo pani Judia ma'e heneri su, le Sekaraia lo wesi ma'e wiye. Le naihe tani aita'i lo eriteye. 41Elisabet, Maria lo peri ape wanuwe su, aita'i lo meni eime lire papu sepe'eyeye. Serai Owane Sitewi lo Hepene Wara'i a'i Elisabet ma'e lire papu wiye. 42Sosu le peri erasi a'i apou eiye, “Owane Sitewi lai ne ma'e au wisereyesiya. Ne lai taune werese hi ani ararowe. Owane Sitewi lai meni eime ape ma'e au wisereyeye. 43Marepi ano wisere a'i totenamisiya. Ne a'i lai, Meni Owane Pefine a'i ano auteirowa ape, ne ane ma'e sewiyeyei ne fai. Serai ane Owane Sitewi ma'e au te'e wisereyesiya. 44Wanure! Ne ane ma'e au eriteye su, meni eime ano lire papu irosiya ape, wisere erasi a'i sepe'eyeye. 45Ne Owane Sitewi lo peri wanu umasiye. Sosu Owane Sitewi lai ne ma'e au pati ferafereiyei. Owane Sitewi lo peri ne ma'e au te'eye su, ne marepi papu se apou toteye. Etiri wiyeme a'i henerairowa. Serai ne marepi wisere a'i ironamisiya.”

Maria lo yakowei ahi apou au te'eye.

46Maria itiya'u eiye,

“Marepi ano Meni Owane ano lo iyape ei ani arowesiya. ^a
47Hepene ano marepi wisere a'i ironamisiya. Piyene awere?
Owane Sitewi lai yo seni luwaru a'i ano au sasari pamoweye.
48Ane iyape erasi se ta'ame. Ane Meni Owane Pefine lo wiyawi menitani. Le ane marepi erasi a'i totesiya. Ane le ma'e au te'e wisereyesiya. Lu taune werese nowe weriyei weriyei a'i lowe ane ne marepi erasi a'i totenamirowa.
49Meni Owane pefine lai etiri tomu ne'ese a'i ane ma'e au irowe. Iyape topo lo wara'i pefine a'i ne.
50Le ferafereiyei lo lu taune werese ma'e nowe weriyei weriyei a'i napeturowa. Lu taune werese le ma'e marepi erasi a'i totenamisiya ape, le ferafereiyei lo lowe ma'e napeturowa. ^b
51Le etiri tomu ne'ese ereti topo lo se ta'ane heneraiteye. Lu taune marepi towafi lowe lo erasi a'i totenamiye su, sosu iyape towafi lowe lo ei ani aroweye su, Owane Sitewi lai lowe omo omo werese ma'e eimawe fiyarisawi. ^c
52Le awei lo lu owane hi ani araroteye. Lu taune tamo iyape se ta'ame ape, le iyape erasi lowe ma'e ei ani aroweteye. ^d
53Lu taune lau erasi a'i ironamisiya ape, le etiri wisere a'i lowe ma'e au ene aye. Lu taune ma'aru erasi a'i iroteye ape, le lowe ma'aru ariye a'i eimawesawi. ^e
54Owane Sitewi lai ya'ariyei nomo lo, Abraham, lu tewi werese ma'e aiwawe a'i te'e naneiyei lo auwe. Le lowe ma'e apou eiye, ‘Ane fene ma'e nowe weriyei weriyei a'i au ferafereiyei. Sosu ane fene werese ma'e au pati ferafereiyei.’”
Sosu Maria lo peri tepa'asiye.[Sng 98:3; Mai 7:20; Stt 17:7]

56Sosu a'i pe Maria aita'i mase yame hesi heta ironamiteye. Yame hesi heta i tepa'asiye su, Maria wesi topo lo ma'e si tame fi.

Elisabet meni eime Jon auteiye.

57Maria wesi topo lo ma'e fi su, Elisabet lo nowe henerai. Serai le meni eime lo auteiye. 58Elisabet meni eime lo auteiye su, lu taune werese, omo lo iroteye ape, lu tewi werese aiwawe a'i lowe apou eiye, “Owane Sitewi lai ferafereiyei lo ya'ariyei naihe menitani ma'e auwe. Nomo le aiwawe a'i Owane Sitewi ma'e au te'e wisereyesiya.” 59Nowe ereti fene werese feni hesi heta (8) i tepa'asiye su, lu taune tamo wesi lowesi lo ma'e tahe touwei ne fai. Lowe meni eime tai lo iyape Sekaraia au papowei ne toteye.[Stt 17:12; Wkp 12:3; Lu 2:21] 60Ahowa, meni eime lo mai itiya'u eiye, “Ahowa, meni eime lo iyape Jon au papowei.”

61Lowe le ma'e itiya'u eiye, “Piyene ne iyape Jon au papowei awere? Lu tewi werese no iyape Jon se ta'ama.”

62Lowe meni eime lo aite ma'e ereti se aine aiya'o aniye. Lowe ereti peri se le ma'e eiye, “Ne piye iyape au papowei awere?” 63Sosu Sekaraia ereti peri se one towe ta le ma'e faiye ne ereti se aine aiya'o aniteye. Le one towe ape sahe apou leseye, “Meni eime lo iyape Jon au papowe.” Lowe werese hepene se su'ariye. 64Le one towe sahe lese tepa'asiye su, witane a'i Owane Sitewi lai ahi lo au ta'ane fara'uweye. Ahi lo tomo'ute ta'ame. Serai le peri tame te'eteye. Le Owane Sitewi ma'e au te'e wisereyeye. 65Lowe werese Sekaraia lo peri wanuwe su, lowe marepi atoweiye a'i toteye. Lowe omo omo werese Judia ma'e au te'e fiyariteye. 66Lu taune werese peri lowe lo wanuwe su, lowe apou toteye, “Meni eime ape piye meni henerairowa awere? Owane Sitewi lo kairefiyeyei meni eime ape mase ironamitorowa.”

Sekaraia yakowei ahi apou au te'eye.

67Sosu a'i pe Owane Sitewi lai meni Sekaraia, meni eime Jon lo tai, Owane Sitewi lai Hepene Wara'i a'i lo Sekaraia lo marepi papu eimawe arosai. Serai le Owane Sitewi lo marepi lowe werese ma'e apou au te'e areiyeteye,

68“Nomo, Israel lo lu taune, nomo Owane Sitewi Pefine a'i nomo lo iyape erasi a'i ei ani aroweteyei. Le awei ma'e nomo au ta'ane ferafereiyei ne itorai. Le seni luwaru werese a'i nomo lo au ani sasari pamoweyei ne itorai. Sosu le nomo werese si tame eterowa. ^f
69Owane Sitewi lai nomo werese ma'e meni kairefi a'i ta auwe. Meni ape Devit lo lu tewi wiyeme a'i ne. Le yo seni luwaru werese a'i nomo lo ani sasari pamowerowa. ^g
70Owane Sitewi Pefine a'i tu naifa weriyei au te'e siye lu ma'e te'e naneiyei lo au te'eteye. Lowe Owane Sitewi lo te'e naneiyei wanuwe su, lowe Juda lo lu tewi werese ma'e au te'eteye.
71Lowe apou te'eye, ‘Ai atu siye lu tamo fene ma'e au luwaruweyei. Sosu fene pani tere'e ma'e henetiyei su, Owane Sitewi Pefine a'i lai fene ma'e te'e nanei ta auwe. Le a'i lai fene si tame henetairowa. Lu werese fene ma'e ai marepi totenamiyei su, ane lai lowe werese hi ani ararowei.’ ^h
72Tu naifa weriyei Owane Sitewi Pefine a'i ya'ariyei nomo lo ma'e te'e naneiyei ta au te'eye. Le apou eiye, ‘Ane ferafereiyei ano fene ma'e auwei. Ane fene werese ma'e au noweinoweiyei.’ ⁱ
73Te'e naneiyei ape le ya'ariyei nomo lo, Abraham ma'e, au te'eye. ^j
74Ai atu siye lu tamo nomo pani tere'e ma'e henetiyei su, le a'i lai ai atu siye lu werese ai atu hi ani ararowwe, nomo si tame henetairowa. Serai nomo fara'u wiyawi lo weriyei weriyei ta'anenamitorowa. Nomo ai atu siye lu werese ma'e atoweiyerowata.
75Nomo wiyawi lo aniyei su, mi mi weriyei a'i yo seni nomo lo aseyaro farere a'i ironamirowa.
76Sosu, ne meni eime ano, ne meni erasi henerairowa su, ne Owane Sitewi Pefine a'i lo peri au te'e siye meni henerairowa. Ne tu irowawe, yo lo aiyeyei ape au ariariye nanere. Lu taune lo marepi toteyei amerame wara'i wisere a'i fa irote. Meni Owane Pefine a'i ne me'iye aiyerowa. ^k
77Le irowa su, le Owane Sitewi wiyeme lo marepi Juda lo lu tewi werese ma'e au atuatu so'oruwerowa. Le lai yo seni luwaru werese a'i lowe lo, iroteye ape, tote i'anenamirowa. Serai marepi lowe lo aseyaro a'i henerairowa. ^l
78Meni Owane Pefine a'i nomo werese ma'e marepi erasi a'i tote wawesiyenamisiya. Serai ferafereiyei lo nomo werese ma'e au ani napetu tawesinamiyei. Poweiye mi erasi wou a'i ne. Lu taune awei se eite ma'e au napetu tawesiye. ^m
79Lu taune yo seni luwaru a'i pasi wou ironamisiya ape, Owane Sitewi lo ferafereiyei lowe ma'e fiyari arosairowa. Sosu aiwawe a'i lowe ma'e, temeniyeyei ne tote atoweiye iroteye ape mo, Owane Sitewi lai ferafereiyei lo lowe ma'e au napetu tawesiye. Le yo seni aseyaro nomo ma'e au atuaturowa. Serai le marepi fetane a'i nomo ma'e aurowa.”
Sakaraia lo peri ape tepa'asiye.

80Sosu a'i pe meni eime lo erasi a'i henerai. Hepene lo kairefi a'i iro henerai. Le aite lo wesi arunatiyewe, pani ariye a'i ma'e ironamiteye. Nowe ta se le omo werese ma'e Juda lo lu taune werese ma'e Owane Sitewi lo peri au te'eyei ne heneri.