Mat 5 | SuqSC | STEP | Na koo Yesus aru zuga bo mɛra hunde mukkinyaye, na irrɔgu kutul kona bhe chinyi na tɛa bay. Na zuga kɔbhbhɛa nɔng hoya gɔra nɛnɛ.

Matthew 5

Lɔga Madhɛa :Yesusi Zugo Kutulɔ

1 Na koo Yesus aru zuga bo mɛra hunde mukkinyaye, na irrɔgu kutul kona bhe chinyi na tɛa bay. Na zuga kɔbhbhɛa nɔng hoya gɔra nɛnɛ. 2 Na nɔng tɔgɔdhay madha na dhugunɛsɛ lɔgɔ na sɛɛsɛ,
3 “Zukte iddirnɛnɛ Tumu lɔkke kumulɔngge ^{▼▼Zukte iddirnɛnɛ Tumu lɔkke kumulɔngge Tuga Giriki se, “Zukte ku bhoyoga kuloyɔye, a tuhinɛ.” Yɔk ngalɔkta hunde kèse Surichɛnde, hologun ninggɛ. Na nɔng hologun dib a bhɛa kènɛa, “Zukte iddirnɛnɛ Tumu lɔkke kumulɔngge, a tuhinɛ.”} a tuhinɛ,
ke ngaya anɛ zuga lɔmma :Komoruya tumonyde. ^{▼▼Ngalɔkta sennɛ “Komoruya tumonyde” ɛlɛhɛn sara Tumu. Yɔk zuga Ayhudhi a zukte ɛngɛrsɛ Tumu goore na sara Tumu dib ngaeliyɛo. Na Matiyos huna bere kɔdhdhɛsɛna yɔk ngalɔkta, hunde kɔn lɔkte sennɛ lɔga lɔmɛa :Komoruya tumony zugoye, ngangaye a bhɛa senɛa lɔga lɔmɛa :Tumu zugo.}
4 Gee munyussɛ na ruɛye a tuhinɛ,
ke ngaya ale ilalɛ :Tumuye.
5 Gee lachchanɛ rɛhiye a tuhinɛ,
ke ngaya ale sɛrɛɛ ba kumulɔngge.
6 Gee dhak :huny ko hozzoa lɔga ridhing ningginɛnaye a tuhinɛ,
ke ngaya ale chassɛye.
7 Gee chirbhisɛɛ zugoye a tuhinɛ,
ke ngaya ale chirbhisɛɛ :Tumuye.
8 Gee hinisichinne ɛsɛdhdhɛ lɔga challa hinno :Tumuye a tuhinɛ,
ke ngaya ale orɛ nɔngge.
9 Gee honynyɛ ba chaldin na ittinyannɛ zuga marnɛnaye a tuhinɛ,
ke ngaya ale kèlɛɛ erroa Tumuye.
10 Gee kàhang ke bhɛa messɛa lɔga ridhing ningginɛnaye a tuhinɛ,
ke ngaya anɛ zuga lɔmma :Komoruya tumonyde.

11 “Na ko igge hunde dhɔmmungɛ :zugu na maggagungɛ lɔga bo mɛra ku kuhu na hangngungɛ ke bhɛa kɔbhbhɛanyu anyeye, anno tuhinɛ. 12 Na hinisiya gu any kete hɔli na dɛlɛ goore dhogoy, ke ngaya ale ɛdhdhɛttannɛung :Tumu tumɔ gooreye. Chɔɔ ko yɔk zuga bere yogɛsɛnɛa zugo lɔga dhugunono :Tumu, bere kàhanga nganga chi.

Lɔga Shɔyiyony Ko Ga Hɔldinuny

13 “Igge anno shɔyiya bany. Na shɔy hunde choyna nɛnɛ kagar, anda bhee kìyikkanɛ na anɛ choy sɛgɛn ihe? Ninggɛ. Nɔng ngangaye hologun garu na kùjjugu bhɔ na daga :zugu jagarre.

14 “Igge anno hɔldina zuga bany kumulɔng. Nɔng ɔrre i dhumɔ tundɔ, na ngakòrro ninggɛ. 15 Chɔɔ zugo hunde terinyɛ go dorigiyeye, ojjɛ bhɛa dharnɛna na keteriny zuga ɛlla dorigiye toye kumulɔng. Bhɛa bhilnɛna ngaojjɛo. 16 Na mɛa ko igge hɔldina nu any keteriny zugo, na zugo kargi ngalɔkta chal messo :iggeuye, na kayɛ Baba nu iho tumɔ diram.

Lɔga Damiya Tumu Bere Kènno Ale Kurrugɛsɛ :Yesusi

17 “Na igge ngaɛsɛdhɛ lɔgɔ huna naa bɔɔ kuguni na kìggarisi lɔga ɛlla Damiya Tumu ko lɔga bere yokkonɛa :zuga yogɛsɛnɛa zugo lɔga dhugunono :Tumu. Nganga ngayo. Anye bɔɔ kuguni na kùrrugɛsɛyɔ. 18 Mɛa ga shigitɔ! Ko bhee tumu ko ba garsɛ, lɔga ɛlla Damiya Tumu bere kàjjɛa Muse kumulɔng ale urruknyɛsɛnɛyɔ. Na chɔɔ bidhɛliya chinynyo godhe oo bidhɛli bhɛa chinynyo godhe Damiya Tumu ngagaraso dhul ko bhee urruknyɛsɛnɛ rang. 19 Na hunde tɔlɔ inde dhɔt ngalɔkta ɛl Damiya Tumuye ga chicho godhe na ngani ngabhɛkko, na chɔɔ madhɛsɛ zug gena na ko yɔk ngabhɛkkɛye, nɔng ale bhɛa zuga lɔmma :Komoruya tumony kòy ke na chinynyo ghasura. Na nɔng inde bhɛk ngalɔkta ɛl Damiya Tumuye kumulɔng na chɔɔ madhɛsɛn zug gena na kɛbhɛgɛte, bhɛa zuga ale lɔmma :Komoruya tumony, nɔng ale kòy ke hira bo. 20 Na mɛa lɔga messo :iggeu ridhing ningginɛna maya jorronɛ ga messɛa :zuga kɔbhbhɛa damiya Bhɛrɛsi ko ga messɛa zuga madhdhɛa zugo Damiya Tumu bere kàjjɛa Muse. Yɔk hunde lɔga gu, ga gɛ ngajorronɛoye, bhee ale hɛyɛo na lɔmɛung :Komoruya tumony ninggɛ dhul.

Lɔga Dɛmneyny

21 Nɔng igge lɔga bere kòyogɛsɛna zugo sabbɔ, annaa bere shikto. Yɔk ngalɔktonu sennɛ, ‘Hiri nganisi! Inde ni hiriye, ale kìghin na kàttiyɔ,’ 22 Na nɔng anye kesennagung, chɔɔ inde dɛmnyɛsɛn hiriye, ^{▼▼Dadabinya tuga Giriki gena sennɛ, “...inde dɛmnyɛsɛn hiri hɔlɔng hungge,...”} ale kìghin na kàttiyɔ. Na inde dhɔm na senɛsɛn, ‘Sabba dhittinɛye’, ale kòjjɛsɛn lɔgɔ bhɛa zuga bibiyo kedhdhɛa lɔgɔ na kàttiyɔ. Na nɔng inde dhɔm na senɛsɛn, ‘Dalleye,’ ale kàtti goa ngadhiynɛnao dhul.

23 “Na mɛa inye hunde kɔɛ ahiya seni uddulɛsɛ Tumu ngawugiye, na kadhau lɔgɔ ke tiri hunde dhaa lɔmɛsɛn hir kona lɔgɔye, 24 ga sabbɔ dhɔt ahiyaa seni uddulɛsɛ Tumu ngawugiye bhɔ na ok na mɛzzi ko ngahirronu na kedhdhigi lɔgɔ na shiktɛyɔ. Na hunde te ushaye, waga na uddulɛsɛ Tumu ahiyaa seni uddulɛsɛ.

25 “Na hunde chillɛiny :hir konnɔ lɔk genne na dhiganniny bhɛa kedhdhɛa ꞉zugu lɔgɔye, inye mɛzzi ko nɔng ke tiri na kedhdhigi lɔgɔ hunde ngani ɛllo gɔrɔye. Hunde ngakedhdhooye, nɔng kɔyɛiny bhɛa hira kedhdho lɔgɔ, na hira kedhdho lɔgɔ kɔyɛiny bhɛa hira chibbo zugo. Na hira chibbo zugo ujjukkaginy doraa chibinuny. 26 Na mɛa ga shigonydɔ! Hunde chillɛiny :hiriyɔ na kɛ̀chɛbtinyɔye, ngakɔ̀kkaninyo dhul ko bhee gadhɛɛ birinyaye kàttiyɛinyde rang.

Lɔga Lollumo

27 “Nɔng igge lɔga sennɛa, ‘Lollumo ngamesi!’ annaa bere shikto. 28 Na nɔng anye kesennagung, chɔɔ inde guny hira ngaha na chirkande, nɔng ngangaye dhaa ɛsɛdhu lɔgɔ hinisɔ na mesu lollumo. 29 Na hunde kawariya nunu sɛtɛnuny tisseny na me lɔga gɛrsaye, tɔkɔla na ujjuga. Ko bhee rɛa nunu kumulɔng kùjjugɛsɛn goa iho dhul, hunde kagar bhee tissenyde hung, a challi. 30 Na ko nɔng siya nunu sɛtɛnuny hunde tisseny na me lɔga gɛrsaye, kedhdha na ujjuga. Ko bhee rɛa nunu kumulɔng kɛ̀hɛyɛ goa iho dhul, hunde kagar bhee tissenyde hung, a challi.

Lɔga Maya Tɛri Nganga Hung Ngakùchugɛayo

31 “Yɔk lɔga ɛlla damiya Tumu toye a ngagiya sennɛ, ‘Hiri hunde se kegendɛ ko tɛriye, maya kɔdhdhɛsɛn lɔga kennɛnɛa dadabɔ na ajjɛyɔ.’ 32 Na nɔng anye kesennagung, chɔɔ hirre chuk tɛriya nɛnɛ nganga hung hunde ko hir kona kari ngani kɛtɛlditoye, tis tɛri na hunde kesea kɔɛ :konnɔye, kùguny ke tɛriya ku lollu. Na ko nɔng hirre kɔɛ tɛriya kennɛna ko hiriye, me lollumo.

Lɔga Maya Kɛbhɛgɛa Lɔga Kìbhiikko

33 Yɔk lɔga bere kòyogɛsɛna zugo sabbɔ, ko igge annaa bere shikto. Yɔk ngalɔktonu sennɛ, ‘Lɔkte bhiigɛsɛn zugo sara Komoru Tumuye, ngamali. Bhɛk na bhugɛsɛ dhere.’ 34 – 35 Na nɔng anye kesennagung, chɔɔ hunde bhiigɛsɛno zugo lɔgɔye, ba ngagamseo dhul. Na hunde bhiikko lɔgɔye, ‘Any karany :tumu ko ba,’ ngasenno, ke ngaya tumu tundɔ anɛ alleya ihɛa :Komoruyɔ Tumu, na ba anɛ bhɛa dokko jagarreye. Oo, ba sara Yerusalemi ngagamsio ke ngaya Yerusalem anɛ ɔra Tumu Komoruya Bo Goreye. 36 Na chɔɔ ba sabbiya gu ngagamseo, ke ngaya buynde bhɔdhɛo chɔrtiya nu dhɔnɛ ke kɔrrɔ oo hɔli ningginɛnɛ dhulde. 37 Na hunde yoktoo lɔgɔ na seyo, ‘Eeye,’ any kete, ‘Ee’ chi! Oo hunde seyo, ‘Ngayoye,’ any kete, ‘Ngayo’ chi! Nɔng hunde gamsiyo ba na tɔrtɛo genaye, ngangaye dhaa ngalɔktonu agga Moldoyny.

Lɔga Maya Moloy Ngakàchachanɛayo

38 Nɔng igge lɔga sennɛa, ‘Hiri hunde dhakkana lallɛn kawari oo nigiyayte, ko nɔng maya kàchachchana na kàrakkana kawari oo nigiyay,’ annaa bere shikto. 39 Na nɔng anye kesennagung, chɔɔ hunde messung :kuhuyagiyɔ gɛrrɛng gɛrrɛngge, igge ngachachano. Na hunde nyuggeny :konnɔ bollongiya sɛtɛnunyde, bhɔdhɛsɛ nganda ku konde sɛgɛn. 40 Na hunde hir kona se kichillɛiny na kɔgɛ ruma malugiye, aynɛ chɔɔ na magɛi chiwan sɛgɛn. ^{▼▼Ngalɔkta ɛlɛhɛnnɛ lɔga zuga Ayhudhi. Yɔk a zukte tii tii lɔmmɛ ruminyaa ibhɛa chiwan. Na nɔng agge damiya na Suri nganga ngayo. Agge ruminyaa kìbhɛa chiwan kali kali ngakɔ̀lɔgɔnno. Na ngalɔkta tana na hɛt ko lɔga kènɛa, “Hunde hir kona se kichillɛiny na kɔgɛ kotiya malugiye, aynɛ chɔɔ hɔtaya nunu sɛgɛn.”} 41 Na hunde maggaginy :hir konnɔ bhɛa senno dhiyɛ kari bhe chinyiye, inye dhiɛsɛ gɔrɔ na dhɔt ko rɛna. ^{▼▼Ngalɔkta ɛlɛhɛnnɛ lɔga bere kinginye dha bere messɛa :bholisa Rome. Yɔk bholisa ngabɛrgunyaonu dha bere adhɛsɛnɛ zugo lɔgɔ na magɛsɛnɛ aha gidhdhingɔ na kɛtɛ bho konnɔ. Hunde ngaittɛoye, kìchibtɔ. Na aynde yokkonɛ :Yesusi lɔgɔ na senɛ, “Na hunde maggaginy :hir konnɔ bhɛa senno dhiyɛ kari bhe chinyiye, inye dhiɛsɛ gɔrɔ na dhɔt ko rɛnaye.”} 42 Na hunde hiri ogolliny ahi konaye, aynɛ hung. Na hunde se katabbarisieny :konnɔye, ngamari.

Lɔga Maya Kìbhɛsɛna Mirɔga Hinisi

43 Nɔng igge lɔga sennɛa, ‘Hira bhakko ba kari ibhɛsɛ hini, na mirogiya nunu tamartɔ,’ annaa bere shikto. 44 Na nɔng anye kesennagung, chɔɔ mirɔga gu ibhtɛsɛ hinisi na zukte messungɛ gɛrrɛng gɛrrɛngge, ogoldɛsɛ Tumu. 45 Hunde messo ngangaye, dhaa anno erroa Babaa nu iho tumɔ dhere. Nɔng chɔɔ kunɛ su na teriny zuga ku kuhuyaga ko ga challa kari. Na guya kunɛa :nɛa kɔ na dhak baa zuga ridhing ningginɛna ko na zuga lɔmmɛa ridhing kari. 46 Na igge hunde hinisi ibhtɛsɛ zuga ibhbhagungngɛa hinisi sɔng, anda ahite jɔanoye a ɔng? Chɔɔ ko yɔk zuga mukkɛa gharata ngayo ngagiya messɛ ngangaye? 47 Na hunde taktɛ ko zuga gannɛno ko igge sɔng, anda bhee jorronɛo genaye a ore? Chɔɔ ko yɔk zuga Tumu ngayɛbhbhɛayo ngayo ngagiya messɛ ngangaye? 48 Nɔng Baba nu iho tumɔ anna iho hurr ridhing ningginɛna dhul. Na ko igge te nganga. ^{▼▼Ngalɔkta yokkono :Yesusi ngayaye, hologun a bhɛa kènɛa agge maya kìbhɛsɛn mirɔga ga ko zuga imaggɛa Tumu hinisi na kèmesɛsɛn lɔga challa na kɛ̀hɛt ko Baba na Tumu. Nɔng agge bhɛa kèmesɛa nganga bhaseni ngayo, a dhandali. Na ɛaniy :Tumu sɔng. Na mɛa bhɛa kènno kemesɛ nganga, any kɛay :Tumu.}