Proverbs 10

Salomodi kaber neng tep ‘Telep kupra kunkameng’ tenen, upu karepu

1Raja Salomodi telep upu pepu ngeda ake. Ila kael kepmengedi, telep kupra kupbankameng nyapu yumada, sun nai yapudi, anyapu tep pio kange derinunge. Dinino, mali kecapu kupbankameng nyapuda, sun ukupbanga deiki di sun nin yapu tep mali kupra deipmengepa, sun nin yapupu dipru pu jenkamre.

2‘Isomka kecapu talepra kupedi, kange deipra kunkamepe,’ tenengedi, mok upu cap, mawa di pena cap, upula dona cap deiki di kunumna weik keca dororonkamrumnge yumada nong ton pio men kupkamsere. Malipu kupbankamsere. Dinino mali kun keca yuma tep, ‘Ne songe,’ tenepra tapmengedi, dumsisi kun kecapu talepra kunge nesalada, sun nong depmenga peda, gam pio kunkamenge.

3Ukupra, mali kun keca tapmengedi, telep kun kecapu kupbankameng neng tep nengeda, Allah Yahwehdi melipra kalengra cadi, jen putana cap ikin kange douna cap pio men kunkamenge. Dinino, nimi ton ‘Malipu kupbankamne,’ tenenge neng tep nengeda, Allahdi, ‘Anengda, ne dabale,’ teneredi, sun putan keca men karerure.

4Nimi ton, ‘Pel dona ne songe,’ tenepredi, tali kange doupra tali-talipu embaramre ngeboda, akeca-keca yuma talepra men kunkamre. Erda bung keca talena gum dipapu, pio kankan ngebo kunkamre. Dinino, nimi ton buru puto di pio pe deipra pel donung nengda, bung keca weik talepmengedi isomka neng kunkamenge.

5Ware ngebo do, dou maramre taru, men di kouamre keca konum wisiprepa, akeca yuma bulupra derire ngeboda, ila kael ngebo kurure. Dinino, ware ngebo do yuma, dou maramre taru, kouramre keca tep, ‘Kin taru konum kuprepa ajen keca kin taru konum kunmare’ tenepra ketenem dina gum di, tali kange doupra kurura cadi, tupa-tupa manapu kurure. Ukuramre ngeboda, mali kurura cadi, er nai yapudi er tep, ali dangkamenge.

6Nimi ton mali kun keca yuma tapmengedi, dumsisi telep kun kecapu kupbankameng nesalada, Allahdi sun tep melimredi, pio teleppu kudinkamre. Ukupmantoda, nimidi, sun deiyo neng tep, ‘Sunda ila mambul neng kununge, tenenkameng’ tenen, sun giso deiki telep keca er sida mahkota kemdiramengtopu, Allahdi sun dumsisi kunge nesala tep, weika di melimredi, teleppu kudinkamre. Dinino mali kun kecapu talepra kunge nesalada, ‘Yuk nengdi nun mali kun keca kael kepsengedi, wenepsenung’ tenen, inimtamengedi mok upupu penunge. Boun upupu penung dinin, sun dipruaida, mali kun keca weik kurure.

7Nimi ton telep kupra kure ngebo depyopda, amenda taru kunkameng nesaladi er tep tenepmengedi, ‘Uo, angeboda tek sisi pio teleppu kuramnga cadi, nun kange deipmepe,’ tenenkamenge. Dinino mali kun kecapu talepra kupbanung neng depmengopda, amenda taru kunkameng nesaladi, sun si lumdongonkamenge. Amali kunge nesalada sun si yuma gum kupbankamre.

8Ware neng do sun dipru telep kupra kungedi, ila kael kemenge nengda, sun deiyo nengdi, “Ukunkamrume, angeda men kunkamrume,” pepra wenepmengopda, moupra gekepmengedi, teleppu kunkamenge. Dinino, ware ngebo do er dipru mali kun kecapu kuprepa, walwal di tali-tali upu weik pertamrur walwal ngeboda, amenda taru sakamre. Er kure keca yuma mali kupbankamra cadi, amenda taru sakamre.

9Nimi ton, mok upu pena gum dipapu, tek sisi kecapu talepra kurur ngeboda, bouna di dimpepra telep bisipu bankamre. Erda teleppu kunkamre. Dinino, ware neng do yuma, mawa di minina upupu pengedi, lerekra yuk mali ban bisi embanung nesalada, ukutaru sun mali kun keca inimtamnung dinin, amenda taruda, yuk nesala yumadi, sun mali kun keca tep, kael kepmengedi, katuaipu lap penkamenge.

10Ange utopu, ware neng do yuma mali kun keca tep, ‘Dakwapye’ tenen, inipmengedi, kaukepmengopda, tek sisi ukunga deiki yuk nesala sun damaida ila kange mun keca yakankamre. Tonda, ware ngebo do er dipruai mali kun keca tupa akupya deiki di, tali-tali upu weik pertamrur walwal ngeboda, er kure keca yuma mali kupbankamra cadi, amenda taru sakamre.

11Nimi ton mali kun keca yuma tapmengedi, dumsisi kun kecapu kungedi, telep upu pengepa, yuk nesala gekepmengopda, sun dipru kwa dimrure. Tonda anesala penge upu deiki di, yuk nesala tep telep kudingepa gam kunkamenge. Dinino, mali kun kecapu talepra kunge nesalada, ‘Yuk nengdi nun mali kun keca kael kepsengedi, wenepsenung’ tenen, mawa di mok upupu pertamnunge. Boun upupu penung dinin, sun dipruaida, malipu kuredi, mali kun keca yuma inimnunge.

12Tonda ton nengdi yuk neng tep ‘Anengda nun songe’ tenepmengedi dipru wilipra mar peipdangopda, yu keca beleprepa menmena podanapu kununge. Dinino nimidi yuk neng tep bicau tenepra kange deipdangopda, amali tenenmange nge cap, yu tenena cap, mali kudidanange yuma capda, adipapu lumdononunge.

13Nimi ton kange moupmengedi, ‘Telep kupra kuna ngeda ake, mali kuna ngeda ake’ tenepra, dumsisi kunung nesalada, ila kael upu di penunge. Sun upuda pio teleppu penunge. Dinino nimi ton ‘Telep kunada ake, mali ngeda ake’ tenen, moupra men tenengedi, malipu kupra banung nesalada, sun wenemna tep, balana dopra sun bali deiki bongopkamrume.

14Nimi ton ila kael kemna deiyo kecapu talepra kunge nengda, telep kun kecapu kungedi, akeca-keca yuma telep kupra kael kepmengedi, angepu moupra derinunge. Dinino, ware ngebo do, er dipruai mali kun kecapu kuprepa, walwal di tali-tali upu weik pertamrur ngeboda, amenda taru sakamre. Er kure keca yuma mali kupbankamre. Dinin mali kun kecapu kure ngebo er sipyal pumbon di mali upupu belerepa perure.

15Sun isomka weik kunge nesaladi, talenung kunumna weik keca dopra, ‘Nun mawa’ tenen, moupra derinunge. Ada, kota mutu, ila ati arum domengedi, ‘Yuk nengdi yana wekra upula dopropsenung’ tenen, ila lyom gel beilya ongopgenepra wipmengedi, apumbonpu kununge. Dinino sun tali kankan kunge nesalada, kange mun kecapu talepra kununga cadi, sunda akeca-keca yuma talepra men kununge. Kankan nesalapu kungedi amutara kununge.

16Nimi ton, mali keca yuma tapmengedi, dumsisi kun kecapu talepra kunge nesalada, telep kun kecapu kupbaramenganen, amenda taru menenga keca dopropmengedi, pio gampu kunkamenge. Dinino, mali kupra kuredi, mali pelpu dorur ngeboda, amali pelpu dopbanmaryane, amenda taruda, er pel dore keca kunumna tep, ikin keca weik dopropkamre.

17Ware ngebo do yuma, mali kupmarepa, telep kupra kunge nengdi wenemna upu deiki di peterepmengepa, telep kupra gekerur ngeboda, gam kun bisi tarapu kemdongorure. Dinino, ware ngebo do, mali kuprepa, telep kupra kunge nengdi wenemna upu pepmengepa, erdi, ‘Aupuda ne songe, pio men gekenkamne,’ tenerur ngeboda, mali kuna damaipu barure. Tonda, er mali kupbaramre nge, yuk neng epmengedi, ‘E, er kure kecada, nun peda utopu kunkamepe’ tenen, kael kepmengedi, sun peda mali bisipu banunge.

18Ware neng do yuma, sun sipyal deiki di nimi tep wilimdina upu pepra inimtamnung nengda, mok upupu pertamnunge. Utopu ware ngebo do, deiyo men kwapmarepapu, yuk neng tep, mok upu cap, minina upu cap, luludina upu cap pertamrur ngeboda, tek sisi kange douna gum cadi, pio walwal ngebopu kurure.

19Sun yuma kange moupso. Upu weika di pepra embamumnya deiki di, tek sisi mali kun keca ton kupbankamrume. Ada ‘Tali upu weik pepra embamumnya deiki di, mali kuprum’ tenen, pepsene. Dinino ware ngebo do, ‘Ne mangkau di mali upu pepnun’ tenen, er sipyal moupra kalekdaredi bouna di perur ngeboda, tek sisi ila kael ngebo kurure.

20Nimi ton mali kun keca yuma tapmengedi, dumsisipu kunge nesaladi penge upuda, pio teleppu kurure. Ukupmantoda, kunumna weik keca, er sida perakda, yambul telep kurur dinin, sun dumsisipu kunge nesaladi, penung upuda ila teleppu kurure. Dinino, mali kun kecapu talepra kurur ngeboda, er dipru neitamai peda, pio mali kecapu weik kurure. Er kange dipru neitamai tenerur ngeda, mambul pio men tenerure. Erda tali kecapu tenerure.

21Tonda, mali keca yuma tapra, dumsisi kun kecapu talepra kunge nesaladi penge upu peterepmengepa, yuk nengdi gekepmengopda, aupu gekenge nesala yumada, teleppu kunkamenge. Sun penge upu deiki di nimi pio weik telep kudinunge. Dinino, ‘Telep kuna ngeda ake, mali ngeda ake’ tenen, moupra men tenepmengedi, tali walwalpu kunge nesalada, betapra men tenengedi, malingepu kupbanunga cadi, sun pepu konum podidanunga tep, depkameng ja.

22Allah Yahwehdi nimi melimna tep ketenepra deriserur telep ngeda, doronupa deiki di isomka kemdiserure. Tonda, Allahdi isomka keca kareserya utopu kecada, ikin keca cap, kange mun keca cap ton tapakra kareserepa men doronkamepe.

23Kange douna gum di tali walwalpu kunge nengda, mali kun kecapu kange deipra kununge. Dinin kange moupra teneredi, ‘Telepnge ake, malinge ake’ tenen, telep kun kecapu kurur ngeboda, ila kael kemna deiyo keca tepapu kange deipra kurure.

24Mali kecapu talepra kunge nesaladi, ‘Uo, kange mun keca yana kupserur’ tenen, kware kuprepa, mambul kange donung kecada, tek sisi amenda taru sun damai yakarepa doronapu kunkamenge. Dinino, mali kun keca yuma tapra dumsisipu kunge nesaladi, ‘Uo, pio telep kun kecapu kunkamser’ tenen, ketenepra dinapu kunge nesalada, Allahdi sun putare telep keca karerepa, doronapu kunkamenge.

25Ukurura cadi, mali kun ngebo er damaida ila kumanya puto yaredi, amali kure ngebo damai yana pung pepredi er nong duberepa, gum kupkamre. Dinino dumsisi telep kupra kunge nesalada, pirin keca ton sun damai yatua peda, men longtonkamenge. Pio dimpepra teleppu kunkamenge.

26Ukupmanto ngeda, nimi wekmang ati pumbon ket wekrepa, akati bukmenge neng sun asuru pu jerepa mali kange doununge. Ange utopu pio yu keca jepmepepa, sipu jerepa, mali kange dounupe. Ange utopu, nimi deiyo nengdi, ‘Mambul pel dopkamser’ tenen, nimi tenpu ngebo ton wepra dokotemnung dinin, angebodi, ‘Ikin pel dona ne songe’ tenen, tali kange doupra manapu kuryopda, sun deiyo nengda, pio mali kange doupmengedi, dabal weik kurure. Nimi upu gekepmanto gum ngebodi, er deiyo neng tep sun kange mali kudinapu kurure.

27Allah Yahweh tepapu kware tenepra kungedi, ‘Erda ila mambul ngebo kurure’ tenen, er sipu erepra, er tepapu kange deipra kunge neng tep, Allahdi go ton cap lyoma di kareprepa, keteng tamun weik ton cap gam kunkamenge. Dinino mali kun kecapu talepra kunge nengda, Allahdi sun gam kuna tep go dororepa, keteng tamun ton cap lyoma di pio men kunkamenge. Neitamai di buluktapra denapu kunkamenge.

28Mali kun keca tapmengedi, dumsisipu kunge nesalada, pio teleppu kupbaramenganen, amenda taruda, pingping kange doupra kunkamenge. Dinino, nimi ton pio mali kecapu kurur ngebodi, ‘Uo angepu kuptene’ tenen, putarur ngeda, pio tek sisi nong men kupkamre. Erdi tenerur keca yumada, gum kupbankamre. 29Allah Yahwehdi, “Ukunkamrume, telep kuna tep ban bisida ake,” pepra peteremserur upu moupra talengedi, dumsisi bisipu dombanung nesala tep nengeda, Allah Yahwehdi anesala tep melipra kalengkamre. Ila kange mun keca ton sun damai men yankamre. Dinino mali kun kecapu kungedi, mali bisipu dombanung nesalada, Allah Yahwehdi anesala tep, wenepra portamkamre.

30Mali kun keca tapmengedi, dumsisipu kunge nesalada, kange deipra teleppu kunkamenge. Allahdi sun kunkamengai tep telep mutu karepyopda, ikin keca sun damai yatua peda, sunda pio dumsisi kunung nesala cadi, dimpepra kunkamenge. Yukai gopra men bendopkamenge. Dinino mali kun kecapu talepra kurur ngeboda, dimpepra kuredi, er pe mutu ton talepra men kunkamre. Ikin keca yaryopda, yukai gopra bendopkamre.

31Nimi ton mali kun keca yuma tapmengedi, dumsisi kupra kunge nesalada, sun sipyal pumbon di telep upu penung ngeda, ila kael kemna kecapu penunge. Dinino mali kecapu talepra kure ngebo, er sipyal deiki di perur upuda, mok upu cap, minina upu cap, perur upu yumada gum kupkamre. Er lyemu peda, sektapmengepa, upu men pepmanto kunkamre.

32Nimi ton sun dipru dumsisipu kunge nesala, sun sipyal pumbon di penung upuda, nimi yuma gekepmengedi sun dipru kange yuma yang-yang peprepa, kange derinunge. Dinino, mali kun kecapu kuramenge nengdi penung upuda, mok upu cap, minina upu cap, luludina upu cap, mawa di pen upu cap yuma wisipra pengepa, yuk nesala gekengedi sun dipru dabale kurure.
Copyright information for XteSC