Proverbs 11

Pio mali keca talepra kunge neng cap, dumsisipu kunge neng cap tep, pepu upu

1Uda nimidi, ‘Kunumna keca tep, ikin ware kuprap do?’ tenen, kunumpeten keca timbangan mali kupra wilimkemnungada, Allahdi, ‘Angeda ne pio songe,’ tenerure. Dinino nimidi, iki kunumpeten keca er sida timbanan, kunupetepmengedi, timbangan tek sisi peramretopu pepmengedi, co bo tek sisinge karenung nengda, atelep kunge neng tep nengeda, Allahdi er kange pio derirure. 2Nimi ton gemena cap, sal nong-nong cappu kure ngeboda, amenda taru malipu kupmengepa, yuk nesala epmengedi, dipru eremna ngebo ali dakamre. Dinino nimi ton dipru bouna di kurur ngeboda, amenda taru ila di kael kepbaredi, teleppu kunkamre.

3Nimi ton pio dumsisipu kunge nesalada, sun dipru neitamaida, ‘Mok upu men penkamepe. Tonda, tek sisi kecapu talepra kunkamepe,’ tenenunga deiki di, sun pel donkamenge cap, sundi kunkameng keca yuma capda, ‘E, telep kuna ngeda, ake,’ tenepmengedi, moupra kunkamenge. Ada sun dipru neitamaida dumsisi kecapu kurura deiki di, ila kael kemengedi, teleppu kununge. Dinino yuk nengda, mali kun kecapu talepra kununga cadi, sun dipruaida pio malipu kununge. Dipru mali nengpu kununga cadi, adeiki di, mali kun keca cap, mok upu cap, talenunga deiki di, sun pedi, sun pe tepapu mali kudidanunge. Amenda taruda, sun kun keca cap, sun cap gum kupkamenge.

4Allahdi nimi tuai nesala yuma tep wenepkamser taru, er yu keca nun nong deiki deipkamser taruda, isomka weik neng kuptepya peda, akeca di men melipsetue. Isomka keca deiki di men lyepdatepe. Dinino, mali kun keca yuma tapmengedi, dumsisipu kunge nesalada, Allahdi sun kunge keca cap, sun dipru cap dipetepredi, telep kupra kunge nesala tep, lyepropkamre. Sun dumsisipu kunge nesala tep wenepra poprepa, men depkamenge. Allahdi sun tep lyeproprepa gam pio kunkamenge.

5Nimi ton telep kun kecapu talepra kure ngeboda, er embankamre bisi yumada pio dumsisipu kurure. Kwirye bisipu embankamre. Dinino mali kun kecapu talepra kure ngeboda, er embare bisi yumada gwalen bisi cadi, er mali kun kecapu talepra kurya deiki di, mali kudidarure. Mali kunge nesaladi, sun pe tepapu mali kudidanunge.

6Ange utopu, nimi ton er dipru dumsisipu kure ngeboda, ikin keca er damai yatua peda, er dumsisipu kurya deiki di, amenda taru teleppu kunkamre. Dinino, nimi ton mali kun kecapu tenepra kure ngeboda, er mali kure keca deiki di, mali kudidarure. Ukupmantoda, nimidi ‘Bura bisam tamopkamep’ tenen, pena deipmengepa, bisam mangkau di embarepa pena youramretopu, sun mali kunge nesaladi, sun pe tepapu, mali kudidanunge.

7Pio mali kecapu talepra kunge nesala depmenge taruda, sun gam kurami taru neitamai di, ‘Ange kunkamepe, atelep keca talenkamepe,’ teneraminge yumada, gum kupkamre. Utopu, amali kunge nengdi, ‘Nun pedipapu puto keipdapedi, puto weik nesala konum kupmepyopda, akeca-keca yuma talepmepyopda, ila mambul weik neng kunkamepe,’ tenenunge. Ukupra tenenung dinino, depmenge taruda, sundi, ‘Ukunkamepe,’ teneraminge yuma peda, nong ton men kupkamre. Aneng cap, sun keca cap talipu kupkamre.

8Nimi ton telep kun kecapu talepra kunge nesalada, ikin keca sun damai ton yankamre dinin, ikin keca sun damai konum yaryopda, Allahdi sun ikin kunkamenga neitamai di lyepropkamre. Dinino, nimi ton yu kecapu tenepra kunge nesala, kange mun keca sun damai yakare taruda, ‘Uo’ tenen, mali kange doupra kunkamenge. Ikin keca dumsisi nesala sun nong deiki yanmanto kecada, sun mali kun kecapu talepra kunge nesalada, sun nong deiki yankamre.

9Allahdi pere upu cap, Allahdi kure keca cap tep, ‘Ange yumada, ne songe,’ tenere ngebo, er pio mali upu perya deiki di, er mening dam kunge nesala tep mali kudirure. Erdi perur upu gekepmenga deiki di, malipu kupbanunge. Angebodi, mali upu pena cap, mali kuna cap kurya deiki di, sun dumsisipu kunge nesala tep, mali kweiptu dinino, sundi ila di kael kemenga deiki di, er mali perur upuda tamdongonunge. ‘Erda tali penmara,’ tenen, kaukemdongonunge.

10Tek sisi kecapu talepra kunge nesaladi, pel dopbangedi, sun kun keca yuma telep kupbaryopda, amutu neitamai kunge nesala yumadi, kange deipra kununge. Ange utopu, sun mali kecapu talepra kunge nesala depmengopda, sun mutu kikiman kunge nesaladi, kange deipra kununge. Ada, ‘Ae, nun tep mali kudiramseu ngeboda, ito depmare. Erda konum gum kupmara cadi, ukutaruda, nunda teleppu kupbankamepe,’ tenepmengedi, kange deipra kunkamenge.

11Ange utopu, dumsisipu kunge nesaladi, sun mutu neitamai kuramenga deiki di, amutu kunge nesala yuma peda, telep keca doronunge. Yuk mutu nesaladi atelep kunge nesala epmengedi, ‘Uo, sunda pio telep kupra kununge. Sunda mambul weik kununge,’ tenenunge. Dinino, yu kangepu tenepra kure ngebodi perur upu deiki di, er cap kikiman kunge nesala tep pio malipu kudirure. Er mali upu perura deiki di, yuk nesala yuma tep mali kemdirure. Er mali kure keca sun nong deiki sangdongorure.

12Ware ngebo, ‘Telep kunada ake, mali kuna ngeda ake,’ men tenere ngebodi, er kayapu neng sisa tep, mali upu pepra derirya deiki di, aneng tep mali kudirure. Dinino nimi ton ila kael ngeboda, erdi tenerur keca yumada, ‘Tali lupra katuai di pepkune,’ men tenerure. Ange gum dinin, sun kael nengdi, pio dimpeprap teleppu kununge. Upu tali men pertamnunge.

13Tenpu ngebo er kabo sisa tep, er dipru ikin kure keca tep lap pepyopda, er kabo sisa gekepkamre dinin, yuk nesala gekenai tali lupra men lap perbenkamre. Er dipru neitamaipu inipra tenerure. Dinino, sun tali minina upu pemenge nesalada, sun kayapu nengdi mambul upu pepmengepa gekepmengopda, moupra tenena gum di, yuk nesala gekenai tali pepra embanunge.

14Tonda, ila pala mutu negara tenpu talena deiyo neng damai, “Ukupkupe. Telep kunada ake, mali ngeda ake,” pepra upu lap pena deiyo neng men kungopda, walwal di kupbaramengepane, yuk mutu nesaladi, amutu nesala yuma tep popbisipkamenge. Dinino, “Telep kunada ake, mali ngeda ake,” pepra lap pena deiyo neng, sun amutu talena deiyo neng damai kungedi, telep upu melipra peptengopda, amutu kunge nesaladi teleppu kunkamenge. Yuk mutu nesaladi, sun tep, tali lupra men popbisipkamenge.

15Kikiman men didaremepe ngebo, tenpu turyepu yaredi, ‘Ne co bo karepneo, kareamnemempa, amenda taru tamupra punupkamken ja. Akeca tek sisi tamupra karepkamken ja,’ pepyopda, men gekenkamrume. Gekepmemdi, karepmemnyopda, tek sisi amenda taru ikin kupkamkere. Deiyoda, anengdi, ‘Punupkamken ja,’ peptamengetopu men punununge. Dinino, tali dakunge nengdi, moropmenge keca, gekepra men karenkamre ngeboda, teleppu kunkamre. Amenda taru ikin kange men dounkamre.

16Ner ton dipru telep kupra kuredi, yuk nesala tep bicau tenepra melimrur nerda, pio telep kun kecapu tapakra kupbankamre. Yuk nesaladi, aner epmengedi, ‘E, tek sisi anerda, dipru telep ner kurure,’ tenepmengedi, aner tep gispal donunge. Dinino, nimi ton, bicau tenena gum di, yu weik kungedi, yuk nesala tep ikin keca weik sun nong deiki derinung nengda, isomka keca weik doproptenga peda, yuk nesaladi aneng tep gispal men donkamenge. Yuk nesaladi aneng tep, ‘E, sunda dipru telep neng kununge,’ pio men tenengedi, aneng tep gispal men donkamenge.

17Ange utopu, nimi ton dipru bouna di amutara kupra kurur ngebodi, yuk nesala tep melimrur ngeboda, er pedi er pe tepapu telep kudidarure. Yuk nesala melimrura deiki di er pe tepapu melimdarure. Dinino, nimi ton yu kangepu doupra kuramre ngeboda, yuk nesala tep bicau tenena gum di, ikin keca weik sun nong deiki derirur ngeboda, er pedi er pe tepapu, mali kudidarure. Angebodi er pe nongpu etemdidarure.

18Mali kunge nesaladi co bo cap, bung keca cap weika di doronung dinino, akecada ke tarupu talenkamenge. Amenda taruda, sundi talenge keca yumada gum kupkamre. Ataru neitamaida, sun pedi sun pe tepapu, ‘Gume nunda isomka pio kunkamepe,’ tenepmengedi, mok kecapu tenedanunge. Sundi talenung keca yumada, tali-talipu kurure. Ukupmantoda, telep yal kecapu bolokredi barur ngeboda, amenda taru pio telep keca ton kinkamre. Atep nengeda, ware nesala do yuma, dumsisi kecapu talepra kunge nesalada, amenda taru Allahdi menenga keca weika di kareprepa, pio teleppu kunkamenge. Ataru dopropkameng kecada pio men gum kupkamre. Apio kunkamre.

19Ware ngebo do yuma, dumsisi kun kecapu talepra kupbaramre ngebodi, amenda taru tek sisi pio gam kuna deiyo keca dopropredi, pio gam kunkamre. Dinino ware ngebo do yuma, mali kun kecapu talepra dombarur ngeboda, amenda taru gam men kunkamre dinin, erda dena damaipu benkamre.

20Nimi ton sun dipru neitamai yu keca cap, mali kun keca cappu tenepra kunge nesala tep, Allah Yahwehdi, ‘Anesalada ne songe,’ teneredi tamrure. Dinino, nimi ton sun dipruai yu men tenepmengedi, mali kun keca talepra kuna gum di, dumsisi bisipu bange nesalada, Allah Yahwehdi, ‘Anesalada, ne kange derinune,’ teneredi, pio melipra lyemdorure. Anesala cap, Allah er cap dukdongopra kunkamenge.

21Nedi pepkusen upuda, pio tek sisi upu cadi, aupuda pio men lumdongonkamrume. Tali men pepsene. Ware nesala do yuma, mali kecapu tenepra kunge nesalada, amenda taru tek sisi wenemna keca sun damai yana akunkamre. Allahdi anesala tep, ila di wenepkamre ja. Dinino, mali kun keca talepra kuna gum dipu, dumsisipu kunge nesala yumada, amenda taru Allahdi lyepra telepaipu deipkamre. Dumsisipu kunge nesalada, wenemna keca sun damai men yankamre.

22Ukupmanto upu pepkusene. Tali bisamdi pio malyai kuramtu dinin, abisam peina deiyo nengdi, kunumna weik keca er si emas deiki di keteneipmenge tapu dopra abisam er u pumbon dongoptenga peda, tali bisampu kuredi tali malyaipu kunkamre. Yuk nesala abisam epmengedi, ‘Uo, ware deiyo keca tep, er u pumbon kunumna weik keca dongopi do?’ tenepmengedi, abisam peina deiyo neng tep autunkamenge.

Ange utopu, ware nerapu do yuma, sun urasin pio telep nerapu kutenge dinin, kange moupra tenena gum di, tali nyangtamenge nerapu utopu kungopda, yuk nesala yumadi, ‘Gume anerapuda urasin telep kunung dinin, tupa pio mali weik kununge,’ tenenkamenge. Nimi nong bol deiki telep kuna tep, kweirya keca weik kunkamenga peda, nimi dipru neitamai mali kecapu tupa akapya deiki di, mali kun kecapu talepra tupa kunkamenge.

23Telep kupra kure ngebodi, ‘Uo, telep kecapu kuptene,’ tenen, ila di putarur keca yumada, amenda taru nong telep kupra kupkamre ja. Dinino, mali kun kecapu talepra kure ngebodi, ‘Uo, ange ton kuptene’ tenerur dinin, er tenepra kure keca yumada, amendada nong men kupkamre. Amenda taruda, Allahdi sun mali kun kecapu tenepra kunge nesala yuma tep, ila yu di wenepra poptapkamre.

24Tenpu ngebodi, ‘Telep karen keca dopra, ne kayapu neng tep karenkamne,’ teneredi, weika di yamupra karerur dinin, amenda taruda Allah melimrepa, telep keca weika di dopropredi, isomka kepkamre. Dinino, ton ngebodi, er talerur keca yuma tep, ‘Gume ange yumada ne mawange cadi, yuk neng tep melipra men karenkamne,’ teneredi, akeca yuma pio talepra kurure. Dinino, angeboda, amenda taru pio kankan ngebopu kunkamre. Angebodi, ‘Ne pe kecapu talepra kunkamne,’ tenepra kurur dinin, ange yuma gum kupbarepa, amenda taru tamupra tali kankan ngebo kunkamre.

25Nimi ton er kun keca dopra er kayapu neng tep bicau tenepredi, yamupra karerur ngeboda, er ukurya deiki di, er kun keca weika di ton tamupra er damai yankamre. Erdi kunkamre keca yuma teleppu kupbarepa, isomka ngebo kunkamre. Ange utopu, ware ngebo do yuma, sun yuk neng tep, ‘Ware kuptenya deiki di, sun dipru kwa diptenepa, telep kange doupra kunkameng do?’ tenen, pio melimrur ngeboda, tek sisi er pedi er pe tepapu melimdarure. Tonda, yuk nesaladi, er damai ikin keca yankamre taruda, bicau tenepmengedi, er tep pio melimkamenge.

26Ange utopu, jen putan taru neitamai, nimi ton gandum wa pepmengepa, telep kupra paramredi, weika di kinung dinin, sun kayapu neng cap, yuk dakunge nesala cap tep, ‘Gume, sun tep men karenkamsene. Agandum jen keca yumada, ne mawangepu kurure,’ pepra bicau men tenepredi, yuk nesala tep pio men melimrur ngeboda, yuk nesala yumadi angebo tep, mali upu pepra wilimdanunge. Sundi er tep, ‘Angebo nun songe,’ tenenunge. Dinino nimi gandum wa pepmengedi, ‘Akecada nun mawapu kurure,’ tenena gum di, akeca dopra yuk nesala melimna tep kunumrur ngeboda, yuk nesaladi er tep, ‘E, angeboda teleppu kurure,’ tenenkamenge. Tonda, Allahdi angebo tep, yamupra kareredi, telep kupra derinkamre.

27Ware neng do yuma, ‘Ware telep keca kuptepepa, yuk neng ton telep kunkameng do?’ tenen, pio moupra tenengedi, telep keca tepapu erbanung nesalada, tek sisi telep kun kecapu epra doronkamenge. Dinino, ware neng do yuma, ‘Mali kun keca kuptene’ tenen, mali kun kecapu erbanung nengda, tek sisi pio mali kun kecapu epra doronkamenge. Ware nesala do yuma, sundi dombanung kecapu epra doronkamenge.

28Ware ngebo do yuma, er pe talere keca tepapu, ‘Ange talenkamna deiki di, teleppu kunkamne’ tenen, er bung keca tepapu kange deipra kurur ngeboda, amenda taru akeca yuma gum kupbare pangeda, mambul kange doupra kunkamre. Ukupmantoda, co bo koloupre taru dangsangamretopu kupkamre. Dinino, ware ngebo pio dumsisi kun kecapu talepra kure ngeboda, ukupu co pendu tupa-tupa lyingamretopu kunkamre. Pio teleppu kunkamre.

29Ware nesala do yuma, sundi mali kupmenga deiki di, sun kikiman dukdongopra kunung nesala tep, ikin keca sun nong deiki deipkameng nesalada, kange mun kange doupra kunkamenge. Amenda taru menenga keca men dopropkameng dinin, talipu kunkamenge. Kumanya pung pepredi, embaramretopu, tali-talipu kunkamenge. Sun anengda gum kupkamenge. Ange utopu, sun kange moupra tenena gum di, walwalpu kunge nesalada, amenda taru telep kupra kunge neng, sun amutara kungedi, sun tali pel melimna nengpu kunkamenge.

30Ukupmantoda, du telep mouramre co di, co du pio telepngepu mouramretopu, sun mali keca tenpunge peda men talengedi, dumsisi kun kecapu talepra kunge nesalada, amenda taru gam pio kuna deiyo keca dopropmengedi, gam pio kunkamenge. Tonda, ware ngebo do yuma, ‘Yuk nesala ton, Allah tep teka teneptengedi, sun peda gam kunkameng’ tenen, Allah upu moupra peteremengepa, yuk neng gekepmengedi, teka tenepmengopda, apeteremna deiyo ngeboda, tek sisi telep pel dorura cadi, erda ila kael ngebo kurure. Amenda taruda, Allahdi angebo tep menenga keca yamupra karenkamre.

31Sun moupra tenepso. Dumsisi kun kecapu talepra kunge nesaladi, teleppu kupbaramengepane, Allahdi sun kuramengtopu wenemna keca cap, menenga keca cap karerure. Nimi upu lepsisikra bongdiserure, tali kaukemnapu men kurure. Ukurura tep nengeda, sun mali kecapu talepra, mali weik kunge nesalada, Allahdi sun mali kunge nesaladi kunge keca ton men dirur do? Gume, tuai mutu neitamai gam kunge taru di kunge keca yumada, Allah diredi kael kemrura cadi, tek sisi anesala tep nimi upu lepsisikra bokeipkamre. Dumsisipu kunge nesala tep, meteka dipu wenemkamre dinin, sun mali weik kunge nesala tep nengeda, ila di wenepra popkamra tep, pio ila ikin keca doronkamenge. Nimi tuai nesala yuma kuramengtopu, Allahdi upu lepsisikra bokeipkamsere.
Copyright information for XteSC