Proverbs 12

1Ware ngeboda, ‘Kael nengdi peterepnetenge. Tonda, mali kupnyopda, lepsisikra peterepkamnenge. Mali kupnyopda, wenepkamneng’ tenen, putare ngeboda, ila kael ngebo kurure. Akeca putarepa kure ngeboda, ila kael kemna keca cap, peteremna keca cap, ‘Angeda mambule’ tenepra kange derirur ngebo kurure. Wenemna upu peda kange deipra doronkamre. Ato ngeboda, tek sisi ila kael kemna deiyo keca kael kemkamre. Dinino nimi ton, ‘Mali kupnepa, wenemna upu men penkamnerume. Aupu gekenada ne songe,’ tenerur ngeboda, tek sisi walwal ngebopu kurure.

2Nimi ton telep kun kecapu talepra kurur ngeboda, Allah Yahwehdi kange deipredi, “Angeboda, telep ngebo kurure,” pepredi, angebo tep telep kudirure. Dinino, nimi ton, ‘Mali kun kecapu talepmepedi, mok upu cap, inimna upu cap penkamepe’ tenen, upu sisingre ngebo tep nengeda, Allah Yahwehdi, angebo er deiki wenemna kecapu derinkamre. Sirya taruda, wenepra poptapkamre.

3Ware nesala do yuma, tupa mali kun kecapu talepra kupbarameng nesalada, teleppu men kunkamenge. Sundi, ‘Nun kange tenenup kecapu kupbaramepyane, amenda taruda, pio teleppu kunkamepe,’ teneptenga peda, tek sisi ange yuma nong men kupkamre. Amenda taruda, sun cap sun kunge keca yuma capda, gum kupkamre. Ukupkameng dinino, tek sisi telep kun kecapu talepra kunge nesalada, teleppu kupbangedi, amenda taru peda, dimpeprap teleppu kunkamenge. Yuk nengdi sun tep men bisbisa kapkamenge.

4Nimi don nerapudi, mali kuna gum dipapu, telep kupra kunge dingeda, sun neng yapudi, ‘E, anerapuda pio teleppu kununge,’ tenen, kange deipra kunkamenge. Yuk nesaladi, aneng tep, gispal donkamenge. Dinino, ware nerapu do yuma, mali-malipu kupbaramengepa, sun neng yapu tep mali kudingepa, sun neng yapu yuma ali dangkamenge. Anerapu mali kupmenga deiki di, sun neng yapu, sun yo pumbon mali kupredi lyuramretopu kununge. ‘Uo,’ tenen, dabal kangepu doupra kununge.

5Dumsisi kunge nesaladi, ‘Amenda taru ukunkamepe,’ tenepra kupbankameng kecada, telep kun kecapu tenengedi kunkamenge. Dinino, sun mali kecapu talepra kunge nesaladi yuk neng tep, ‘Ukunkamrume, ukunkamrume,’ pepra penge upuda, mok kecapu kurure. Mali kun nesaladi tenenung keca yumada, mok kecapu kurura cadi, anesaladi penge upuda pio men gekenkamrume.

6Mali kange doupra yu tenenge nesaladi penung upuda, yuk nengdi gekepmengopda, nimi podana cap, upu deiki pangdana cappu kunkamenge. Dinino, mali keca kuna pio gum dipapu, telep kure kecapu talepra kunge nesaladi penge upuda, yuk nengdi gekepmengopda, yuk nesala tep melipmengedi telep kudinunge. Telep kunge nesaladi penge upuda, yuk nesala gekepmengedi, aupu deiki di anesala tep lyepra derirure.

7Mali kun kecapu talepra kunge nengda, amenda taru yuk nengdi aneng tep, dabal kuprepa, popbisipmengedi, gum kupra derinkamenge. Sun mali kunge nengda, gum kupbankamenge. Dinino, mali kun keca talena gum dipapu, dumsisipu kunge nesalada, pio teleppu kungedi tupa-tupa telep kupbankamenge. Sun cap, sun kunge keca cap, sundi deipmengepa dadeipdanen kunkameng nesala peda, dimpepra pio teleppu kunkamenge.

8Nimidi ila kael kemna deiki di pengepa, yuk nesala gekepmengedi, ‘E, anengda telep upupu penunga cadi, sunda telep nengpu kununge,’ pepra gispal donkamenge. Dinino, yuk nengda, sun kange dipru malipu kunge nengda, gwalin upu cap, kange douna gum di penge upu cap pengepa, yuk nesaladi gekepmengopda, ‘E, anengda, pio mali kecapu penunga cadi, nun dabal weike. Anengda nun songe,’ tenen, tamdongonkamenge. Amali keca tenepra kunge nesalada, telep kunge nesaladi tamengedi, mepropkamenge.

9Telep ngeda, ‘Ila mambul ngebo kunkamne,’ tenena gum dipapu, sun cap sun amutara pel melimna nesala cap, telep pelpu dopbaramrumyane, amenda taru sun putan keca cap, jen cap kupkamsere. Dinino, ton neng dingeda, ‘Yuk nengdi nun tep, uo, sunda ila mambul neng kununge,’ tenepkamseng tenen, sal nong-nong kupmengedi, sun pe dipru eremengedi, gemenunge. Dinino, ange utopu kunge nengda, pel telep kupra men donunga cadi, amenda taru sun jen keca peda, gum kupbankamre. Ikinpu kunkamenge.

10Dipru telep ngebodi, telep kupra kurura cadi, er bisam do, er peirur keca yuma peda telep kupra peirura tep, teleppu kunkamenge. Dinino mali kun kecapu talepra kurur ngeboda, ‘Telep kupkamne,’ tenepredi, piripeterur dinin, telep kun keca men kupmanto kurure. Er dipruaida yu kun kecapu kurura tep, er kure keca yumada, nimi podana utopu kurure. Erda, yuk nesala yuma tep malipu kudirure.

11Nimi wa moupra puto di peramenge nengda, sun damai jen keca weik kuprepa, telep kupra jenkamenge. Sun jen keca yala-yala yuma weik kupkamre. Dinino, ware ngebo do yuma, ‘Neda ila ngebo kutene’ tenen, men kupmanto dinin, ‘Ange kupkamne do, ange kupkamne do,’ teneredi, tali kecapu epra dombarur ngeboda, tali-talipu kunkamre. Eda, kange moupra men tenepmanto ngebo kurura tep, ‘Telepnge ace, malinge ace,’ tenepredi men wepmanto ngebo kurure.

12Mali kun kecapu talepra kunge nengdi, ‘Uo, sun mali kunge nengdi upula doronge kecada, ne pe ton doproptene’ tenen, putarepa, dipru wilimdangedi, yuk nengdi talenge kecapu, tenenapu kununge. Dinino, mali kuna gum di, dumsisi kecapu talepra kunge nesala, sun pedi pel telep kupra donunga deiki di, tek sisi telep kecapu doronunge. Ukupmantoda, telep co di, telep co du weik mouramretopu, kununge.

13Mali upu cap, mok upu cap perur ngebodi pere upuda, malipu kurya deiki di, er pedi er pe tepapu pena youdirure. Dinino, telep kun kecapu talepra kure ngebodi perur upu deiki di, lyemdidarure. Kange mun kecada, sun dumsisi nesala damai yankamre taru yumada, lyepdangedi, teleppu kunkamenge. Ikin kecada sun damai tupa-tupa men kunkamre. 14Nimi yumadi, pio pe deipra, puto di telep pelpu domenga deiki di telep keca yala-yala yuma sun damai yakarure. Ange utopu, ware nesala do yuma, telep upupu penunga deiki di, telep keca yala-yala yuma, sun damai yakankamre.

15Tonda kange moupra tenena gum dipapu, walwal kecapu kunge nengdi tenenung ngeda, ‘Gume, nundi, ukunkamepe, ukunkamepe, tenenup keca yumada, teleppu tenenupa cadi, teleppu kunkamepe,’ tenenunge. Dinino, sunda pio walwalpu kununge. Dinino ware ngebo do yuma, ‘Ne tenene kecada teleppu kurura cadi, angepu kupbankamne,’ men tenepredi, yuk kael nengdi penge upu ton moupra gekerur ngeboda, tek sisi ila kael ngebo kurure. Kael nengdi er tep, ‘Ukunkamrume,’ pepra peteremenge upu moupra gekepredi kurura cadi, erda tek sisi kael ngebo kurure.

16Yuk nengdi wenemna upu pepmengepa, walwal ngebodi gekepyopda, adipapu yu tenepredi, menmena di ka tamupra yu upu tali lupra perure. Dinino, sun kael nengdi, kange moupre tenenunga cadi, yuk nesaladi sun tep, wenemna upu do, mali pena upu do, sun nong deiki deipmenga peda, adipapu upu tamupra men penunge. Sun kael nengdi, ‘Gume, telep ngeda ange do, ange do, moupra tenepetepmepedi, amenda tarupu upu pepkamepe,’ tenenunge.

17Ware ngebo do yuma, tek sisi telep upupu perur ngeboda, nimi upu bongdina taruda, dumsisi upupu perure. Nimi tek sisi kuramengtopu kupra katuai di, perure. Angebodi perur upuda teka teneptepe. Dinino, mali upu cap, mok upu cappu perur ngeboda, nimi upu bongdina taru yumada, nimidi kuramengtopu tek sisi kupra men perure. Angebodi perur upu yumada, mok upupu perura tep, erdi perur upu yumada, teka men tenenkamrume.

18Nimi ton sun upu pepkunge taruda, moupra tenena gum di tali-tali upupu pertamenge nesaladi, sun upu penunga deiki di nimi dipruai di parang ya takke di dipruai lukrepa pu jeramretopu kununge. Dinino, ila kael nengdi penung upuda, telep upupu penunga tep, sun upu penunga deiki di, nimi yuma tep telep kudinunge. Ukupmantoda, nimi kwetena deiyo nengdi, pu jeramre nesala kweteramengtopu, ila kael nengdi penge upu deiki di, yuk nesala gekepmengopda, sun dipru kwa dimengepa, telep kudinunge.

19Er sipyal deiki di telep upupu perur ngeboda, pio tep gampu kunkamre. Dinino, er lyemu deiki di mali upu cap minina upu cap, mok upu cap perur ngeboda, menmena gum kupkamre. Angeboda, pio gam men kunkamre. Er cap, er pere upu capda, menmena guk kupkamre. 20‘Mali kun kecapu kunkamepe,’ tenepmengedi, upu sisingnung nesala, sun dipru neitamaida, mok kecapu kurure. Dinino, ‘Nun cap, yuk nesala cap dipru dukdongopra telep kupra kikimanpu kunkamepe,’ tenen, upu sisingnung nesalada, sun dipru neitamaida, telep kange doupra kununge. Sun dipruaida telep tenen, kecapu kurura cadi, telep kecapu tenengedi, kange deipra telep upupu talenunge.

21Telep kecapu talepra kunge nesala, sun damaida ila kange mun keca cap, yuk ikin weik pirin keca yumada, sun damai ton pio men kunkamre. Dinino, mali kun kecapu talepra kunge nesalada, sun kunkamengai yumada, ila kange mun keca cap, ila pirin keca cap, tupa-tupa yakarepa, kange mun kange doupra kunkamenge.

22Sun sipyal pumbon di mok upupu belepra penge nesala tep nengeda, Allah Yahwehdi ‘Anesalada ne songe,’ tenerure. Dinino, telep kupra kungedi, tek sisi upupu pengedi, sundi, ‘Ukunkamepe,’ pengetopu, tamna gum di, tek sisi angepu kunge nesala tep nengeda, Allah Yahwehdi, ‘Anesalada ne kange pio derinune,’ teneredi, anesala tep melipra telep kudirure.

23Ila kael keamu ngebodi, er kael keamu keca cap, ila kael di tenerur keca capda, katuai dipu weika di men perure. Ada erdi, ‘E yuk nesala yumadi ne tep, uo erda ila kael kemrur ngebo kurure, tenenkamneng’ tenen, men perure. Erdi ila kael kemna keca kael keamu ngeda, inimna utopu kurure. Dinino, tek sisi walwal ngebodi, ‘Yuk nesala yumadi, ne tep, erda ila kael ngebo tenepkamneng’ tenen, upu weika di perure. Dinino, erdi perur upuda, tek sisi walwal dipu perura cadi, aupu gekenkameng nesalada, ‘Tek sisi angeboda, walwalpu kurure,’ tenenkamenge.

24Nimi ton, pio pe deipra, er buru puto di pel dorur ngeboda, amenda taru yuk nesala epmengedi, ‘Erda telep pel dorur ngebo cadi, nun nimi deiyo ngebo kunkamser’ tenen, angebo erepra deipkamenge. Amenda taru, angebodi nimi deiyo ngebo kunkamre. Dinino dabal kupmarepapu, telep kupra pel men doredi, tali-talipu kurur ngebo, erda yuk nesala amutara kupredi, tali pel melimna ngebopu kunkamre. Erdi pel donkamrenge tep, kunumna keca men doronkamre. Talipu kunkamre.

25Ware ngebo do yuma, erdi, ‘Uo, ware kupkamner do? Ikin keca ne damai yankamre do? Yuk nesaladi, ne tep, ikin keca dopra ne nong deiki derinkamneng do?’ tenen, mali kange doupra kure ngeboda, mambul kange doupra, dipru engenapu kunkamre. Dinino, yuk nengdi, angebo epmengedi, er ikin kuprenge kael kepmengedi, ‘Uo, nun kabo melipkupe’ tenen, er dipru kwa dimna tep, telep upu pepmengopda, angebo gekepredi, amenda taru ka di tamupra kange deipra kunkamre.

26Mali kun keca yuma tapra, tek sisi telep kecapu talepra kurur ngebodi, er kayapu neng tep, ‘Ukunkamrume, ukunkamrume,’ pepra peteremre upuda, telep upupu perure. Sunda telep kun bisipu bankamenge. Dinino, sun mali kun keca yala-yala yuma talepra kunge nesaladi, sun kayapu neng tep penge upuda, mali upupu penunga tep, aneng aupu gekepmengedi, dombangopda, mali kun keca yala-yala yuma weik ton cap kupbankamenge. Mali kun bisipu bankamenge.

27Nimi ton dabal-dabal di kunge nengdi bura tara kuramre gam keca mar di ponung dinin, ‘Nun cap, nun kayapu neng capdi, akeca kalepra jenkamep’ tenena gum dipapu, dabal kuprepa, akeca tali tamdongonunge. Dinino, sun dumsisi kecapu talepra kunge nengdi, sun talenunga keca yuma tep nengeda, ‘Ange-ange yumada, telep keca cadi, akeca yuma moupra talepmepedi, teleppu kunkamepe,’ tenen, kununge. Kunumna weik keca pe, kunumna metek keca peda, moupra talengedi, telep pelpu donunge. Tenpunge peda tali men tamnunge.

28Nimi ton telep kun kecapu talepra kungedi, dumsisi kun bisipu embange nesala yumada, pio gam kuna deiyo keca dopropmengedi, kange deipra pio tep kunkamenge. Dumsisipu kunge nesalada gam pio kunkameng dinino, mali kecapu talepra kunge nesalada, sun embange bisida dena damaipu banunge.
Copyright information for XteSC